Λέξεις ξεχασμένες!!!...Λέξεις χαμένες!!!

   Η γλώσσα είναι το βασικό γνώρισμα του ανθρώπου. Οι κοινωνίες και οι πολιτισμοί αναπτύχθηκαν μέσω της γλώσσας. Οι μικρές τοπικές κοινωνίες πάντα είχαν ιδιαιτερότητες. Έτσι και  στην Ελλάδα ανέπτυξαν τοπικές ιδιαιτερότητες γύρω από την γλώσσα και ιδιωματισμούς, που δεν απαντώνται στην επίσημη Ελληνική γλώσσα. 
   Ξεκινήσαμε μια προσπάθεια καταγραφής λέξεων, εκφράσεων και ερμηνεία αυτών, που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι  στο χωριό μας, στις μεταξύ τους συνομιλίες αλλά και γύρωθε στις όμορες ή και πιο απομακρυσμένες  περιοχές. Αφορά αντικείμενα, χώρους, έννοιες κτλ. καθημερινότητας. Πολλές λέξεις είναι παραφθορά ελληνικών ή και ξένων λέξεων. Ακόμη πολλές  λέξεις ή φράσεις δεν χρησιμοποιούνται πλέον, βασικά γιατί δεν χρησιμοποιούνται τα αντικείμενα που όριζαν ή εξέφραζαν, ή ακόμη οι παλιοί και νεώτεροι πρόγονοί μας, που τα χρησιμοποιούσαν στον προφορικό λόγο, δεν υπάρχουν. Πολλές όμως από τις λέξεις χρησιμοποιούνται και σήμερα ως αναπόστατο  κομμάτι της καθημερινότητας και της παράδοσης. 
   Η προσπάθεια επεξήγησης του νοήματός τους δεν υποκαθιστά το επίσημο λεξικό της γλώσσας μας και δεν φιλοδοξούμε να δημιουργήσουμε ένα νέο λεξικό. Αφορά νοήματα και έννοιες καθαρά τοπικού χαρακτήρα. Σε κάποιο διαφορετικό μέρος, σε άλλη τοπική κοινωνία , η λέξη μπορεί να λέγεται και να εκφράζει διαφορετικό νόημα ή αντικείμενο. Τέλος κάθε υπόδειξη, διόρθωση, συμπλήρωμα, κτλ. είναι ευπρόσδεκτη και η καταγραφή θα συμπληρώνεται με το χρόνο, ενθυμούμενοι, περισσότερες λέξεις. 

Έρευνα, καταγραφή : Γιώργος Δελής.
Συμμετοχή : Ντίνος Κορδώσης, Τέλης Δελής,Μιχαήλ Κορδώσης.

Κλενιάτικες Ιστορίες. Βαριά η Καλογερική.

   Κάθε χωριό μεσ’ του καιρού το διάβα διαμορφώνει την πολιτιστική του ταυτότητα. Έτσι και το χωριό μας η Κλένια Κορινθίας τους τελευταίους δυο αιώνες μετά την απελευθέρωση από τον Τουρκικό ζυγό διαμόρφωσε και συνεχίζει να διαμορφώνει τη δική του.             
   Κάποιο, δευτερεύοντα ίσως ρόλο γι’ αυτό, φαίνεται  να έπαιξαν ορισμένοι χαρακτήρες συγχωριανών μας, που με την ξεχωριστή εξυπνάδα τους ή την αφέλειά τους, με την τόλμη τους ή την δειλία τους, με τη  σωματική τους ρώμη ή αδυναμία τους, και γενικά με  τα μεγάλα  προτερήματα ή ελαττώματά τους,  έδωσαν  το υλικό που χρειαζόταν, ώστε κάποιοι άλλοι ευφάνταστοι πατριώτες  τους  να συνθέσουν ιστορίες, που κυκλοφορούσαν από στόμα σε στόμα στις συνάξεις των συγχωριανών και τους ψυχαγωγούσαν. Ιστορίες  που κατά το μεγαλύτερο ποσοστό ήταν αστείες,  εξελίσσονταν συνεχώς, και κυκλοφορούσαν σε πολλές εκδοχές, αφού ο κάθε αφηγητής, προσέθετε και κάποια δική του «σάλτσα».
   Έτσι πολλά από τα αφηγήματα αυτά  πιθανόν κατέληξαν   να έχουν περιορισμένη  σχέση με τα πρόσωπα και τα γεγονότα στα οποία αναφέρονται. Εάν λοιπόν κάποιος σήμερα επιχειρούσε να τα συγκεντρώσει,  θα έπρεπε να είναι πολύ επιφυλακτικός, αλλά και προσεκτικός, γιατί παρά το ότι οι ιστορίες αυτές αναφέρονται σε πρόσωπα που έζησαν κυρίως πριν το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, υπάρχει ίσως περίπτωση να θιγεί κάποιος απ’ τους απογόνους τους που ζουν στην σημερινή Κλένια, ή κατοικούν σε άλλα μέρη της χώρας, ή ακόμα και στο εξωτερικό. Μ’ αυτή την επιφύλαξη θ’ αναρτηθούν οι ιστορίες αυτές με την προοπτική να «διορθωθούν» ή ακόμη και ν’ αποσυρθούν,  αν υπάρξουν αντιρήσεις.         
   Ευχής έργον θα ήταν, όσοι γνωρίζουν τέτοιες ιστορίες να τις στείλουν για απ’ ευθείας ή κατόπιν επεξεργασίας, ανάρτηση.
   Ξεκινάμε λοιπόν με μια τέτοια ιστορία…

 

                   Βαριά η Καλογερική

Γράφει ο Ντίνος Κορδώσης

  Είχε κι άλλα σερνικά παιδιά ο Γιάννης ο Τσίρτσης, αλλά τέτοιο σκανταλιάρικο και παμπόνηρο  παιδί σαν τον Κώστα δεν εύρισκες κανένα, όχι μόνο στην οικογένεια μέσα, αλλά σ’ ολόκληρο το χωριό. 

Διεκδικητικός, επίμονος και ψεύτης, με διάφορα τερτίπια εξαπατούσε τ’ αδέρφια του και πετύχαινε  πάντα το δικό του. Αν κάτι δεν μπορούσε να το εξασφαλίσει με άλλα μέσα, τότε απλά το έκλεβε.Δεν είχε κλείσει τα δεκαπέντε και διεκδικούσε επάξια τον τίτλο του πρώτου κλεφτοκοτά της επαρχίας. Ήταν ο Κωσταντάρας με τ’ όνομα. Ο Γέρο Γιάννης δεν ήξερε τι να κάνει με τούτο το παιδί, δεν ήτανε που δεν έλεγε να στρωθεί στη δουλειά, να πάει στο χωράφι ή στο κοπάδι όπως τ’ αδέρφια του, αλλά πλήρωνε κι απανωτά τζερεμέδες για χάρη του, προκειμένου ν’ αποζημιώνει όσους του προσκόμιζαν στοιχεία ότι ο κανακάρης του έκανε την επέλαση στο κοτέτσι τους. Προσπάθησε να τον νουθετήσει μια, και δυο και τρεις και πέντε, εκείνος το χαβά του. Στο τέλος τον φοβέρισε πως θα τον αποκλήρωνε, αλλά και τούτη η φοβέρα δεν έπιασε. Απ’ την άλλη είχε και προίκες να μαζώξει για τις θυγατέρες, δεν θα τάιζε το χαραμοφάη και θα πλήρωνε μόνιμα τα σπασμένα του για να μην πάει φυλακή.  Το σκέφτηκε από δω, το σκέφτηκε από κει, στο τέλος βρήκε μια λύση που του φάνηκε καλή. Καλόγερος! Ναι, καλόγερο θα τον έστελνε να του ξεφορτωθεί, να τρώει από μοναστήρι, άσε που θα γλίτωνε και το στρατιωτικό. Βρήκε ευκαιρία που τον έπιασαν στα πράσα σ’ ένα κοτέτσι να καρυδώνει τα κοτόπουλα αράδα και του το’ ριξε το δίλημμα: Ή καλόγερος, η φυλακή, διάλεξε και πάρε!

   Έτσι κατέληξε ο Κωσταντάρας δόκιμος μοναχός στο μοναστήρι της Φανερωμένης. Είχε ένα μακρινό συγγενή καλόγερο στο μοναστήρι ο Γερογιάννης, εγγυήθηκε  στον ηγούμενο για το παιδί και δεν πέρασε το στάδιο του προδόκιμου.

   Στην αρχή του καλοφάνηκε. Του κόσμου τα καλά είχε το μοναστήρι. «Τυχερός είσαι Κώστα» είπε στον εαυτό του, «σαν τον ποντικό στο τυροτούλουμο έπεσες»! Σαν πέρασαν κάποιες μέρες όμως κι άρχισε η αγγαρεία, απ’ το στάβλο στον απόπατο,  από κει στο γουρνοσταλιό, στο χειρομάγγανο του πηγαδιού, και να δίνει το  «παρών» στον όρθρο κι τις ολονυχτίες… εμ’ εκείνες  οι νηστείες; Δεν είναι και λίγο να σου λέει ο άλλος τι και πότε θα φας ή θα πιείς , να’ χει το κελάρι τ’ Αβραάμ τα καλά και να τη βγάζεις με λαχανίδα και νερόβραστα κουκιά . Ξελιγώθηκε  τ’ άντερό του και πονούσαν τα γόνατά του απ’ τις  μετάνοιες… κι όσο έβλεπε και τον Πίο, τον τετράπαχο ήμερο γάτο του μοναστηριού να τεμπελιάζει στη λιακάδα ρουθουνίζοντας, τον έπιαναν τα διαόλια του και τον φίλευε με καμιά κρυφή ξεγυρισμένη κλωτσιά καθώς περνούσε απ’ το λιακωτό. Τότε κατάλαβε  το γιατί η παροιμία: «βαριά η καλογερική» αναφερόταν με τόσο μεγάλη συχνότητα απ’ τους συγχωριανούς του. Σκέφτηκε να τα βροντήξει και να γυρίσει στο χωριό, αλλά οπωσδήποτε ο πατέρας του δεν θα τον καλοδεχόταν. Ύστερα ήταν και το κελάρι του μοναστηριού πειρασμός σωστός, όμως… Κατέληξε το λοιπόν να μείνει, αλλά δεν ήτανε προκοπή να παριστάνει τον πειθαρχημένο δόκιμο κι αποφάσισε ν’ αρχίσει τις σκανταλιές, όσο για τον ξάδερφο του πατέρα του που πήρε την ευθύνη και μεσολάβησε στον ηγούμενο; «Μωρέ δεν πάει κι αυτός να κουρεύεται»!  
....................

Σπήλαιο Κλένιας-Εξερεύνηση Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας.

   

   Για το σπήλαιο της Κλένιας έχουμε αναφερθεί σε παλαιότερη ανάρτηση μας, ειδικά γύρω από τα υπάρχοντα ιστορικά στοιχεία και τις προφορικές παραδόσεις,   εδώ.
   Επανερχόμεθα δημοσιεύοντας την έρευνα- έκθεση για το σπήλαιο, της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας, φωτοαντίγραφο της οποίας μας παραχώρησε ο ερευνητής συγγραφέας Ξενοφών Ηλίας.

   Η εν λόγω έρευνα έγινε, προ εικοσαετίας περίπου, από τους πλέον ειδικούς και φυσικά τα δεδομένα δεν έχουν μεταβληθεί. Η τότε ρεαλιστικές προτάσεις της ομάδας όπως θα διαβάσετε, για λόγους που δεν γνωρίζουμε, δεν υλοποιήθηκαν. Έτσι παρέμειναν ανεκπλήρωτες οι προσδοκίες των συγχωριανών μας αλλά και των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής.

  Σε μερικά χρόνια μία νεότερη γενιά ολοκληρώνεται. Η ιστορία προχωρά. Νέες συνθήκες διαμορφώνονται.  Κάποια στιγμή οι ελπίδες θα γίνουν πραγματικότητα και το σπήλαιο θα γίνει μετά από αιώνες ύπαρξης του επισκέψιμο στο ευρύτερο κοινό. 
   Μνημείο της φύσης στην περιοχή μας, μνημείο της ιστορίας.

Υ.Γ.  Στην ομάδα έρευνας υπήρχε και φωτογράφος, φωτογραφίες τις οποίες δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε. 

            ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ – Ε.Σ.Ε.

ΕΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΠΗΛΑΙΟΥ

          ΚΛΕΝΙΑΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ – (Α.Σ.Μ.:*  494.)

       (ΣΕΠ.2001)   -   Νίκος Λελούδας

                                                     -   Δημήτρης Χατζηλιάδης

                                            -   Μαρία Σαββίδου

-   Χρήστος Μαρούλης

-   Γιώργος Τσαγκανός

                     * ( Αριθμός Σπηλαιολογικού Μητρώου)

                                        -----------------------------



                                                            ΓΕΝΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΟ.

   Η εξερεύνηση του παραπάνω σπηλαίου έγινε από την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία (Ε.Σ.Ε.) με πρωτοβουλία και χρηματοδότηση του Δήμου ΤΕΝΕΑΣ του Νομού Κορινθίας.

   Το σπήλαιο αυτό βρίσκεται ένα περίπου χιλιόμετρο νότια του χωριού ΚΛΕΝΙΑ και είναι επισκέψιμο από τους κατοίκους της περιοχής λόγω εύκολης πρόσβασης σ’ αυτό και απουσίας κατακόρυφων διαδρομών στο εσωτερικό του.
   Κατά τη διάρκεια του Β' παγκοσμίου πολέμου χρησιμοποιήθηκε σαν αντιαεροπορικό καταφύγιο. Σύμφωνα με την παράδοση, στην αρχαιότητα, κατά τη λατρευτική φάση της χρήσεώς του, υπήρχε στο εσωτερικό του το άγαλμα του Προμηθέα.

   Το επισκέψιμο τμήμα του σπηλαίου, μετά από διαδρομή 170 μέτρων, περίπου, από την είσοδο, καταλήγει σε μια στένωση διαστάσεων, μόλις 40 X 20 εκατοστών. Μέσω αυτής της στένωσης είναι δύσκολα ορατός ένας πολύ μικρός θάλαμος, που δίνει τη εντύπωση ότι πιθανόν να υπάρχει συνέχεια του σπηλαίου προς τα δυτικά.
    Το παραπάνω σπήλαιο είχε εξερευνηθεί αρχικά, από πλευράς ΕΣΕ., τον Μάρτιο του 1954, και είχε συνταχθεί ένας πρόχειρος χάρτης των πρώτων τμημάτων του.
    Κατόπιν, το 1977 και 1995, υπήρξε αλληλογραφία μεταξύ της, τότε, κοινότητας και της ΕΣΕ., με σκοπό τη μελέτη της, πιθανής, τουριστικής αξιοποίησης του σπηλαίου. Από τα μέχρι τότε δεδομένα, η απάντηση της ΕΣΕ ήταν μάλλον αποθαρρυντική, γιατί αυτό είχε χαρακτηρισθεί σαν «σπήλαιο τοπικού ενδιαφέροντος».

   Την άνοιξη του 2001, ο Δήμος ΤΕΝΕΑΣ επανήλθε στο θέμα και ζήτησε από την ΕΣΕ πιο λεπτομερή εξέταση - έρευνα του σπηλαίου, γιατί, πιθανόν, το ανεξερεύνητο -μετά τη στένωση- τμήμα του να το ενέτασσε σε υψηλότερη, από πλευράς τουριστικού ενδιαφέροντος, βαθμίδα.
   Γι’ αυτό το λόγο, αποδέχθηκε αίτημα της ΕΣΕ για τη χρηματοδότηση της έρευνας, ύψους 500.000 δρχ. Τα χρήματα αυτά θα διετίθεντο για την κάλυψη των εξόδων αποστολής και μέρους των λειτουργικών εξόδων της Εταιρείας , δεδομένου ότι αυτή στερείται παντελώς κρατικής επιχορήγησης και συντηρείται αποκλειστικά από εισφορές των μελών της.

Μετά τα παραπάνω, δόθηκε από την ΕΣΕ η εντολή για την πραγματοποίηση της έρευνας, στην παρακάτω ομάδα :

                             -Λελούδας Νίκος, αρχηγός της αποστολής.
                             -Χατζηλιάδης Δημήτρης, υπεύθυνος χαρτογράφησης - μετρήσεων.
                             -Σαββίδου Μαρία, υπεύθυνη για τη φωτογράφηση.
                             -Μαρούλης Χρηστός, μέλος της ομάδας, &
                            -Τσαγκανός Γιώργος, μέλος της ομάδας.

   Η παραπάνω ομάδα έφτασε στην Κόρινθο το βράδυ της Παρασκευής 31/8/2001. Ενημερώθηκε από τον εκπρόσωπο του Δήμου ΤΕΝΕΑΣ, αντιδήμαρχο, κ. Σιαπκαρά, και το πρωί της επομένης, 1/9/2001, συναντήθηκε στο χωριό ΚΛΕΝΙΑ με τις τοπικές Αρχές (Νομάρχης Κορινθίας, Δήμαρχος Τενέας - κ. Ταγαράς, κλπ.), απ’ όπου, με οχήματα που διέθεσε Δήμος Τενέας, μεταφέρθηκε στον χώρο του σπηλαίου.
  Η εξερεύνησή του άρχισε στις 10.00' και ολοκληρώθηκε μετά τις 18.00'.
 Κατόπιν η ομάδα συναντήθηκε εκ νέου μ τις τοπικές Αρχές στο χωριό ΧΙΛΙΟΜΟΔΙ, όπου και έγινε μια πρώτη προφορική ενημέρωση και ανταλλαγή απόψεων πάνω στις πρώτες εντυπώσεις από την έρευνα του σπηλαίου.
   Την επόμενη ημέρα, 2/9/2001, η ομάδα επέστρεψε στην Αθήνα.
  Το γεγονός καλύφθηκε τηλεοπτικά από τον τοπικό σταθμό SUPER CHANNEL, καθώς και με ανταποκρίσεις από τα κανάλια MEGA και ALPHA.



                        ΘΕΣΗ - ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΥ.


Το σπήλαιο ΚΛΕΝΙΑΣ βρίσκεται στην τοποθεσία ΒΕΡΤΟΠΟΣ, περίπου ένα χλμ. νότια του χωριού Κλένια του Δήμου Τενέας του Νομού Κορινθίας.
 Οι γεωγραφικές συντεταγμένες της εισόδου του είναι:
                  • Γεωγραφικό Μήκος 22° 52' 2" Ανατολικό.
                  • Γεωγραφικό Πλάτος 37° 46' 40" Βόρειο.

   -Το υψόμετρο της εισόδου είναι 630 μέτρα.
   -Το υψόμετρο του στενώματος όπου καταλήγει το σπήλαιο, και που απέχει από την είσοδο (σε νοητή ευθεία γραμμή νοτιοδυτικά) 120 μέτρα, είναι 615 μέτρα. Δηλαδή το σπήλαιο, συνολικά, είναι κατηφορικό για τον εισερχόμενο.
 .....................

Πάσχα 2020 (ένα ιδιαίτερο Πάσχα).

Πάσχα στα πέλαγα

«Χριστὸς Ἀνέστη»
Τὸ πλοῖο ὁλοσκότεινο ἔσχιζε τὰ νερὰ ζητῶντας ἀνυπόμονα τὸ λιμάνι του. Δὲν εἶχε ἄλλοφῶς παρὰ τὰ δύο  ρωματιστὰ φανάρια ζέρβόδεξα τῆς γέφυρας· ἕνα ἄλλο φανάρι ἄσπρο ἀκτινοβόλο ψηλὰ στὸ πλωριὸ κατάρτι καὶ ἄλλο ἓνα μικρὸ πίσω στὴν πρύμνη του. Τίποτε ἄλλο.

Οἱ ἐπιβάτες όλοι ξαπλωμένοι στὶς καμπίνες των, ἄλλοι παραδομένοι στὸν ὓπνο καὶ ἄλλοι στοὺς συλλογισμούς. Οἱ ναῦτες καὶ θερμαστές, ὃσοι δὲν εἶχαν ὑπηρεσία, ἐκοιμῶντο βαριὰ στὰ κρεβάτια των. Ὁ καπετάνιος μὲ τὸν τιμονιέρη ὀρθοὶ στὴ γέφυρα, μαῦροι ἴσκοι, σχεδὸν ἀνάεροι, ἔλεγες ὅτι ἦσαν πνεύματα καλόγνωμα, ποὺ ἐκυβερνοῦσαν στὸ χάος τὴν τύχη τοῦ τυφλοῦ σκάφους καὶ τῶν κοιμισμένων ἀνθρώπων.

Ἒξαφνα ἡ καμπάνα τῆς γέφυρας ἐσήμανε μεσάνυκτα. Μεσάνυκτα ἐσήμανε καὶ ἡ καμπάνα τῆς πλώρης. Τὸ καμπανοκτύπημα γοργό, χαρούμενο ἐπέμενε νὰ ρίχνῃ τόνους μεταλλικοὺς περίγυρα, κάτω στὴ σκοτεινὴ θάλασσα καὶ ψηλὰ στὸν ἀστροφώτιστο οὐρανὸ καὶ νὰ κράζῃ ὅλους στὸ κατάστρωμα. Καὶ μὲ μιᾶς τὸ σκοτεινὸ πλοῖο  ἐπλημμύρισε ἀπὸ φῶς, θόρυβο, ζωή. Ἄφησε τὸ πλήρωμα τὰ κρεβάτια του καὶ οἱ ἐπιβάτες τὶς καμπίνες των.

Εμπρὸς, στὴν πλώρη καὶ στὴν πρύμνη πίσω ἀνυπόμονα ἔφευγαν ἀπὸ τὰ χέρια τοῦ ναύκληρου τὰ πυροτεχνήματα, ἔφθαναν, λές, τ’ ἀστέρια καὶ ἔπειτα ἔσβηναν στὴν ἄβυσσο.

Τὰ ξάρτια, τὰ σχοινιά, οἱ κουπαστὲς ἔλαμπαν, σὰν ἐπιτάφιοι ἀπὸ τὰ κεριά. Καὶ δὲν ἦταν ἐκείνη τὴ στιγμὴ τὸ καράβι παρὰ ἕνα μεγάλο πολυκάνδηλο, ποὺ ἔφευγε ἐπάνω  στὰ νερὰ σὰν πυροτέχνημα.

Ἡ γέφυρα στρωμένη μὲ μιὰ μεγάλη σημαία ἒμοιαζε Ἅγια Τράπεζα. Ἕνα κανίστρι μὲ κόκκινα αὐγὰ καὶ ἕνα μὲ λαμπροκούλουρα ἦσαν ἐπάνω. ῾Ο πλοίαρχος σοβαρὸς μὲ ἕνα κερὶ ἀναμμένο στὸ χέρι ἄρχισε νὰ ψάλλῃ τὸ «Χριστὸς Ἀνέστη». Τὸ πλήρωμα καὶ οἱ ἐπιβάτες γῦρό του ξεσκούφωτοι καὶ μὲ τὰ κεριὰ στὰ χέρια ἐξανάλεγαν τὸ τροπάρι  ρυθμικὰ καὶ μὲ κατάνυξι.

- Χρόνια πολλά, κύριοι!...

Χρόνια πολλά, παιδιά μου!... εὐχήθηκε, ἅμα ἐτελείωσε τὸν ψαλμό, γυρίζοντας πρῶτα στοὺς ἐπιβάτες καὶ ἔπειτα στὸ πλήρωμα ὁ πλοίαρχος.

—Χρόνια πολλά καπετάνιε, χρόνια πολλά!... Ἀπάντησαν ἐκεῖνοι ὁμόφωνα.

—Καὶ τοῦ χρόνου στὰ σπίτια σας, κύριοι! Καὶ τοῦ χρόνου στὰ σπίτια μας, παιδιά, ξαναεῖπε ὁ πλοίαρχος, ἐνῷ ἕνα μαργαριτάρι ἐφάνηκε στὴν ἄκρη τῶν ματιῶν του.

—Καὶ τοῦ χρόνου στὰ σπίτια μας, καπετάνιε.

Εὐχὲς καὶ χαρὲς

Ἒπειτα ἐπέρασε ἕνας ἕνας, πρῶτα οἱ ἐπιβάτες, ἔπειτα τὸ πλήρωμα, ἐπῆραν ἀπὸ τὸ χέρι του τὸ κόκκινο αὐγὸ καὶ τὸ  λαμπροκούλουρο καὶ ἄρχισαν πάλι οἱ εὐχὲς καὶ τὰ φιλήματα.

—Χριστὸς Ἀνέστη!

—Ἀληθινὸς ὁ Κύριος!

—Καὶ τοῦ χρόνου σπίτια μας!

Οἱ ἐπιβάτες ἐτράβηξαν στὶς θέσεις των νὰ φᾶνε τὴ μαγερίτσα. Οἱ ναῦτες ζευγαρωτὰ στοὺς διαδρόμους  ἐτσούγκριζαν τ’ αὐγά των, ἐγελοῦσαν, ἐσπρώχνονταν μεταξύ των, ἔτρωγαν λαίμαργα, ἐκαλοχρονίζονταν σοβαρὰ  καὶ κοροϊδευτικά.

῎Επαυσε τὸ καμπανοκτύπημα· ἓνα ἓνα ἔσβησαν τὰ κεριά. Τὸ καράβι ἐβυθίσθηκε πάλι στὴν ἡσυχία του. ῾Ο  καπετάνιος καὶ ὁ τιμονιέρης καταμόναχοι ἐπάνω στὴ γέφυρα, πνεύματα θαρρεῖς ἀνάερα, ἐξακολουθοῦσαν τὴ  δουλειά των σιωπηλοὶ καὶ ἄγρυπνοι.

—Γραμμή!

—Γραμμή!

Καὶ τὸ πλοῖο ὁλοσκότεινο πάλι ἐξακολούθησε νὰ σχίζῃ τὰ νερὰ ζητῶντας ἀνυπόμονα τὸ λιμάνι του.

«Διηγήματα τοῦ γυλιοῦ»

Ἀνδρέας Καρκαβίτσας

Πηγή : Αναγνωστικό Ε' Δημοτικού 1957

Τοπωνύμια της Κλένιας.

 Έρευνα-Καταγραφή: Γιώργος Δελής 
Τα τοπωνύμια είναι τα ονόματα που προσδιορίζουν κάποιους κατοικήσιμους αλλά περισσότερο ακατοίκητους τόπους . Οφείλουν  τα ονόματά τους σε κάποιο γνώρισμα του τόπου: θρησκευτική λατρεία, ιστορικό πρόσωπο, γεωργική χρήση, τεχνικό έργο, όνομα ζώων ή φυτών ,λαϊκές αντιλήψεις, γεγονότων που συνέβησαν στον τόπο, ιδιοκτήτες του τόπου και φύση του εδάφους.Επίσης μπορεί να βασίζονται σε λέξεις τουρκικής ή άλλης γλώσσας που παρεφθάρησαν με το χρόνο στα ελληνικά κτλ. Τα τοπωνύμια διευκόλυναν τους κατοίκους στις μεταξύ τους συναλλαγές και συνεννοήσεις.

   Τα περισσότερα τοπωνύμια αναφέρονται συνοπτικά στο βιβλίο του συγχωριανού μας καθηγητή Πανεπιστημίου Μιχαήλ Σ.Κορδώση, “Ιστορικογεωγραφικά, Τόμος 8^ος, Μεσαιωνική και Νεότερη Κλένα Κλένια σελ. 128” και τα περισσότερα έχουν επιβιώσει μέχρι σήμερα.

   Αρκετά τοπωνύμια έχουν ιστορία πάνω  από ενάμιση αιώνα. Παραθέτουμε στο τέλος, πρωτόκολλο του 1871, σύμφωνα με το οποίο διαιρέθηκαν “αι γαίαι  Κλένιας”, όπως δημοσιεύεται  στο εξαιρετικό βιβλίο: Ο ΤΕΩΣ ΔΗΜΟΣ ΚΛΕΩΝΩΝ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ 19ος  – 20ός  Αιώνας τόμος Β΄σελ 132, των ερευνητών συγγραφέων: Ξενοφώντα  Ηλία και Ζωής Ηλία. Στο εν λόγω  πρωτόκολλο η πλειονότης των τοπωνυμίων που αναφέρονται, φαίνεται να έχουν μεταφερθεί και να λέγονται στις μέρες μας. Στο ίδιο βιβλίο παρατίθενται αποσπάσματα από τις επιτροπές των κοινοτήτων, που συνήλθαν το 1914 βάσει του Νόμου ΔΝΖ/1912 και όρισαν τα όρια των κοινοτήτων. Εκεί στα καθοριζόμενα όρια της κοινότητάς μας με τις γειτονικές κοινότητες αναφέρονται πολλά από τα σημερινά τοπωνύμια.

 Τέλος για τον προσδιορισμό της θέσης, που ορίζουν τα τοπωνύμια, μεγάλη βοήθεια προσέφεραν ο κ. Χαράλ. Ζεμπερλίγκος και ο κ. Δημήτριος Π. Τσάκωνας.

      Πολλά τοπωνύμια που ορίζουν μικρή περιοχή, τα  έχουν δώσει  οι κάτοικοι που έχουν ιδιοκτησίες εκεί και αφορούν μικρή έκταση και είναι άγνωστα σε άλλους. Η θέση που καθορίζουν είναι χωρίς όρια, ελαστική και συνήθως επικαλύπτεται από το διπλανό τοπωνύμιο. Ακόμη αρκετά τοπωνύμια δεν χρησιμοποιούνται σήμερα λόγω της γεωλογικής και όχι μόνο μεταβολής και τα θυμούνται μόνο οι ηλικιωμένοι.

   Η παρακάτω αναλυτικότερη καταγραφή των τοπωνυμίων  του χωριού μας και της γύρω περιοχής αποτελεί μία προσπάθεια να καταγραφεί και να προσδιοριστεί η θέση τους για να θυμούνται οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεότεροι . Στο τέλος παρατίθενται επεξεργασμένες αεροφωτογραφίες όπου τοποθετήθηκαν κατά προσέγγιση τα τοπωνύμια για ευκολότερη ανάγνωση.

  Η καταγραφή ξεκινά από τα ξωκλήσια που είναι γνωστά και σήμερα. “Αη Λιάς” στην κορυφή του βουνού της Νυφίτσας, παλιός “Άγιος Νικόλαος” στους βόρειους πρόποδες της Ψηλής Ράχης και δυτικά της Νυφίτσας, “Άγιος Παντελεήμων”, “Άγιος Νικόλαος”, “Αγία Σωτήρα”, “Άγιος Δημήτριος”, “Αγιάννης”, “Μουσκουφίτσα”, “Αγία Κυριακή” βόρεια του Ξερόκαμπου (δεν υπάρχει σήμερα, παλαιότερα υπήρχε προσκυνητάρι).

    Εν συνεχεία υπάρχουν μεγάλες περιοχές με τοπωνύμιο και μέσα σε αυτές ή και πέριξ αυτών υπάρχουν τοπωνύμια για μικρότερες περιοχές.

   1)“Ξερόκαμπος” στο ανατολικό μέρος του χωριού .Ορίζεται ο κάμπος από το βόρειο άνοιγμα της Κλεισούρας και τους ανατολικούς πρόποδες της Νυφίτσας και του ρέματος του Κολοφωνιά μέχρι το Χιλιομόδι. Περιφερειακά  του Ξεροκάμπου έχουμε: Ανατολικά o “Κοκκαλάς” και το “Τουρκοστράτι”.Νοτιότερα και πριν το “Κοκκαλά”  είναι η “Πικρομυγδαλίτσα” ή “Μυγδαλίτσα” Ακόμα ανατολικότερα του Κοκκαλά” πάνω στο οροπέδιο του βουνού είναι η “Αμπιδίτσα”. Βόρεια αυτών είναι ο “Βατιάς” και κοντά στον “Βατιά” στα νότια υψώματα του “Σόνσοφα το γαλάρι”. Ανατολικότερα μεταξύ του “Σόνσοφα το γαλάρι” και του  “Κοκκαλά” είναι τα “Κουτσαίικα”.Βόρεια: πρoς το Χιλιομόδι και στο ύψος του Παλιού Σχολείου είναι το “Σύνορο” που  προφανώς καθόριζε τα όρια των χωραφιών Κλένιας Χιλιομοδίου. Εκεί περίπου ήταν η “Αγία Κυριακή”, παλιά εκκλησία που δεν υφίσταται. Πιο νότια του Συνόρου ήταν οι  “Κολώνες”, ονομασία από αρχαίες κολώνες που είχαν βρεθεί εκεί. Δυτικά : Κατηφορίζοντας το δρόμο που ξεκινάει από τον Αγιάννη πρός τη Φανερωμένη είναι η “Λιτρίβα”. Νοτιότερα αυτής μεταξύ του δρόμου Κλένιας Αγιονορίου και του δρόμου προς “Κοκκαλά” είναι το “Κοκολίο”. Πιο Νότια  η “Πάνω Κλένια” και νότια αυτής πάνω από την Μουσχουφίτσα η “Αλεξάντρα”, όπου υπάρχει πηγάδι και πηγή με νερό. Μετά την “Αλεξάντρα”, και πριν φτάσουμε στο “Καλυβάκι” είναι το “Γούπατο, και νότια η “Σπηλιά της Κλένιας”. Η επόμενη μεγάλη  ρεματιά ανατολικά λέγεται “Κολοφονιάς” και πιο ανατολικά η επόμενη μικρότερη ρεματιά είναι το “Βαθύ”. Ανατολικά της “Αλεξάντρας” και βόρεια από το “Γούπατο” είναι τα “Κλαράκια”. Δυτικά του στενού της “Κλεισούρας” και ψηλά στο βουνό είναι της “Βάγιας ο βράχος”. Εκεί φυτρώνουν πολλές βαγιές όπου πήγαιναν οι νιόπαντροι την Κυριακή των Βαΐων και μάζευαν κλαδιά για να στολίσουν την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.  Κάτω από το “Βράχο της Βάγιας” όπου τελειώνουν τα χωράφια είναι τα “Ντράφια” ενώ ο βράχος πιο ψηλά ανατολικά στην πλευρά του “Κολοφονιά” είναι της “Πούλιας ο βράχος”. Νοτιότερα ανάμεσα στο “Βράχο της Βάγιας” και στο “Βαθύ” είναι το “Ίσιωμα”.

  2) Γύρω από το χωριό συναντάμε βόρεια: τον “Βραχιά”, όπου βρίσκεται το  Δημοτικό Σχολείο και ο γύρω οικισμός. Συνέχεια βόρεια μετά το Δημοτικό Σχολείο  το  “Bουνό”, όπου υπάρχουν αρχαίοι τάφοι. Νοτιοανατολικά  κάτω από τον βράχο της μικρής σπηλιάς  η “Πλεύρα”. Στο νότιο άκρο του χωριού συναντάμε: την “Πλάκα με τον αιωνόβιο πλάτανο όπου κατασκευάστηκε προσφάτως και ένα μικρό θεατράκι. Πάνω από την “Πλάκα” νότια είναι ο “Βορτοπός” ή “Βερτοπός” και δυτικά αυτού προς τον Άγιο Παντελεήμονα είναι το “Μεγάλο Λιθάρι”.” Η επόμενη  ρεματιά δυτικά του “Βερτοπός” λέγεται “Βορός”.

Ανατολικά της “Πλάκας” είναι το “Τραχώνι”,ο “Βράχος ή Ελιά του Μπινιάρη ή και Μπεντένια”, πιο ψηλά νοτιότερα το “Χέρωμα” και μετά  “Καλυβάκι” ή “Καλυβάκια” ένα πλάτωμα στο μέσο της βόρειας πλευράς της Νυφίτσας, (στο άλλο πλάτωμα δυτικότερα βρίσκεται ο Άγιος Παντελεήμονας). Παλιά λέγεται ότι υπήρχαν εκεί μικρά οικήματα, καλυβάκια.  Δυτικά από το “Καλυβάκι”  φυτρώνουν σφάσκες-ασφάκας γι’αυτό λέγεται “Σφάσκες”.

 Κάτω από  τον Άγιο Παντελεήμονα  και δυτικά η περιοχή λέγεται “Πεζούλια”, αν και άλλες περιοχές λέγονται Πεζούλια λόγω της διαμόρφωσης του εδάφους. Στο ύψος αυτό αλλά δυτικά του δρόμου προς τον Άγιο Παντελεήμονα είναι του “Ζιώτη το γαλάρι”. Πιο Δυτικά είναι ο ”Κοκκινιάς”   η “Τρούπα” και οι “Κουμαριές”. Συνεχίζοντας πιο ψηλά είναι τα “Καταλύματα”, τοποθεσία, όπου έζησαν οι Κλενιάτες όταν τους έκαψαν οι τούρκοι το χωριό μετά την δολοφονία του τούρκου φοροεισπράκτορα και μέχρι να τους δοθεί αμνηστία. Συνεχίζοντας Νοτιοδυτικά συναντάμε το “Ορφανόρεμα” και νότια αυτού είναι του “Καφαντάρη”. Μετά το “Ορφανόρεμα” και ανεβαίνοντας την πλάγιά προς το Στεφάνι είναι  το “Κιτσανοχώραφο” στην συνέχεια  υπάρχουν και οι ονομασίες “Γρανίτσα” ή “Γρανίτζα” και πιο κάτω η “Αλαταριά” , γιατί έβαζαν αλάτι  πάνω σε πλάκες για τα γιδοπρόβατα, ώστε να πίνουν νερό για παράγουν περισσότερο γάλα και να παχαίνουν, αλλά ειδικά κατά την εποχή του ζευγαρώματος. Εν συνεχεία είναι οι “Καρυές”.
 Νότια του χωριού στην Νυφίτσα ήταν η “Απαγορευμένη”. Άρχιζε από το ρέμα του  Αγίου Νικολάου, συνέχιζε πάνω από τον Άγιο Παντελεήμονα, στο “Βερτοπό” και έφθανε στην “Πάνω Κλένια”. Θεσμοθετήθηκε νομικά το 1911 και απαγορευόταν η βοσκή η ξύλευση κτλ. Πάνω από τον Άγιο Παντελεήμονα, όπου άρχιζε η “Απαγορευμένη”, η περιοχή λεγόταν ο “Κάψαλος του Μπισμπίκη”. Κάποιος Μπισμπίκης (παρατσούκλι) έβαλε φωτιά (να κάψει τους δαίμονές του) και η φωτιά έφτασε στον Αι Λιά. Στο μέσο της απόστασης μεταξύ Αγ. Παντελεήμονα και Αι Λιά στο βράχο είναι το “Κουρδελιόπεση “.Πάνω από τον Αγ. Παντελεήμονα υπήρχε μονοπάτι μέχρι την “Σπηλιά” και όλη η περιοχή κατά μήκος λεγόταν “Μονοπάτι”. Δυτικά του Αι Λιά είναι το “Διάσκελο”. Μεταξύ του Αι Λιά και του “Διάσκελου και λίγο βορειότερα είναι οι “Αλεπότρυπες”.

Δυτικά του χωριού:  η “Λίγαγα” και συνέχεια βόρεια  το “Αλμπάνη” που φτάνει μέχρι το “Βαρκό”, ενώ πιο νότια αυτών βρίσκεται  το “Πηγαδάκι”.
............................................