Αεροφωτογραφία της περιοχής μας, τότε και τώρα.

Έρευνα: Γιώργος Δελής.
Επεξεργασία-αντιστοίχηση φωτο : Βασίλης Δελής.

    Από τα αρχεία Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού (ΓΥΣ) ανασύρουμε μία αεροφωτογραφία της περιοχής μας που σημειώνεται ότι έχει ληφθεί το 1938. Συγκρίνοντάς την με τα σημερινά δεδομένα των χαρτών Google συμπεραίνουμε ότι πρέπει να είναι τραβηγμένη από ύψος περίπου δέκα χιλιομέτρων. Η φωτογραφία παρόλο που έχει ψηφιοποιηθεί σε υψηλή ανάλυση όταν κάνουμε μεγέθυνση λίγα πράγματα διακρίνονται. Είναι αρκετά όμως για να παρατηρήσουμε την γεωγραφία της περιοχής και την οικιστική εξέλιξη μέσα στα ογδόντα χρόνια που πέρασαν από τότε.
    Στην αρχική αεροφωτογραφία αλλά και στις επιμέρους αντιστοιχήσαμε την σημερινή κατάσταση όπως προκύπτει από τις αεροφωτογραφίες της Google. Ακόμη στην αρχική φωτογραφία της ΓΥΣσημειώνουμε με (Κ) Κλένια και (Χ) Χιλιομόδι για τον εντοπισμό της θέσης των δύο χωριών ώστε ο αναγνώστης μεγεθύνοντας την φωτογραφία να προσανατολισθεί ευκολότερα κατά την αναζήτηση περισσότερων θέσεων και στοιχείων. Στις επόμενες φωτογραφίες απομονώσαμε και μεγεθύναμε τις θέσεις των δύο χωριών για να συγκρίνουμε το δυνατόν την παλιά κατάσταση με την σημερινή.
    Στην αεροφωτογραφία της Κλένιας η βασική παρατήρηση είναι ότι τα σπίτια του χωριού μας τότε βρίσκονταν νότια του δρόμου που οδηγεί από την πλατεία προς το πηγαδάκι – Φλεβάρη κτλ. Το σχολείο και το νεκροταφείο βρίσκονται έξωθεν και μακράν του οικιστικού ιστού. Ακόμη ο Ξερόκαμπος δικαιολογούσε… το όνομά του αφού τα μόνα δέντρα που είχε ήταν κάποιες γκορτσές.
    Αντίστοιχα στο Χιλιομόδι βλέπουμε ότι τα σπίτια ήταν βόρεια του δρόμου που οδηγεί προς τη Φανερωμένη.Ο σιδηροδρομικός σταθμός και το νεκροταφείο ήταν πολύ έξω από το χωριό.
    Παρατηρούμε ότι τα χωριά ήταν μικρά, λίγα σπίτια και πολλά από αυτά διάσπαρτα στα σημεία που αργότερα επεκτάθηκε η οικιστική ζώνη. Ακόμη πιο προσεκτικά θα εντοπίσουμε τα λίγα σπίτια των Αθηκίων και τα ελάχιστα του Κουταλά. ο βασικό οδικό δίκτυο παραμένει από τότε με πολλές βελτιώσεις στην οριοθέτησή του. Φυσικά τότε ήταν χωματόδρομοι. (Με κλικ στις φωτογραφίες μπορεί κάποιος να μεγεθύνει και να εντοπίσει σημεία που ενδιαφέρουν)
    Δυστυχώς όπως αναφέραμε η ανάλυση και η καθαρότητα της αεροφωτογραφίας δεν μας επιτρέπει να δούμε λεπτομέρειες, αλλά η συνολική εικόνα μας θυμίζει το παρελθόν και την γεωγραφική-οικιστική εξέλιξη της περιοχής.

 Σημείωση: Η φωτογραφία της ΓΥΣ έχει αναρτηθεί  με ανάλυση στο 1/5 της αρχικής για λόγους οικονομίας του διαδικτύου .Εάν κάποιος επιθυμεί την αρχική ανάλυση ευχαρίστως να την αποστείλουμε με email.

Φωτογραφία Γεωγραφ. Υπηρ.Στρατού.

Φωτογραφία Google σήμερα.

Κλένια, φωτογραφία ΓΥΣ.

Κλένια, Google σήμερα.

Κλένια, τότε και τώρα.

Χιλιομόδι, φωτογραφία ΓΥΣ.

Χιλιομόδι,Google σήμερα.

Χιλιομόδι τότε και τώρα.

 

 

Λέξεις ξεχασμένες!!!...Λέξεις χαμένες!!!

   Η γλώσσα είναι το βασικό γνώρισμα του ανθρώπου. Οι κοινωνίες και οι πολιτισμοί αναπτύχθηκαν μέσω της γλώσσας. Οι μικρές τοπικές κοινωνίες πάντα είχαν ιδιαιτερότητες. Έτσι και  στην Ελλάδα ανέπτυξαν τοπικές ιδιαιτερότητες γύρω από την γλώσσα και ιδιωματισμούς, που δεν απαντώνται στην επίσημη Ελληνική γλώσσα. 
   Ξεκινήσαμε μια προσπάθεια καταγραφής λέξεων, εκφράσεων και ερμηνεία αυτών, που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι  στο χωριό μας, στις μεταξύ τους συνομιλίες αλλά και γύρωθε στις όμορες ή και πιο απομακρυσμένες  περιοχές. Αφορά αντικείμενα, χώρους, έννοιες κτλ. καθημερινότητας. Πολλές λέξεις είναι παραφθορά ελληνικών ή και ξένων λέξεων. Ακόμη πολλές  λέξεις ή φράσεις δεν χρησιμοποιούνται πλέον, βασικά γιατί δεν χρησιμοποιούνται τα αντικείμενα που όριζαν ή εξέφραζαν, ή ακόμη οι παλιοί και νεώτεροι πρόγονοί μας, που τα χρησιμοποιούσαν στον προφορικό λόγο, δεν υπάρχουν. Πολλές όμως από τις λέξεις χρησιμοποιούνται και σήμερα ως αναπόστατο  κομμάτι της καθημερινότητας και της παράδοσης. 
   Η προσπάθεια επεξήγησης του νοήματός τους δεν υποκαθιστά το επίσημο λεξικό της γλώσσας μας και δεν φιλοδοξούμε να δημιουργήσουμε ένα νέο λεξικό. Αφορά νοήματα και έννοιες καθαρά τοπικού χαρακτήρα. Σε κάποιο διαφορετικό μέρος, σε άλλη τοπική κοινωνία , η λέξη μπορεί να λέγεται και να εκφράζει διαφορετικό νόημα ή αντικείμενο. Τέλος κάθε υπόδειξη, διόρθωση, συμπλήρωμα, κτλ. είναι ευπρόσδεκτη και η καταγραφή θα συμπληρώνεται με το χρόνο, ενθυμούμενοι, περισσότερες λέξεις. 

Έρευνα, καταγραφή : Γιώργος Δελής.
Συμμετοχή : Ντίνος Κορδώσης, Τέλης Δελής,Μιχαήλ Κορδώσης.

Σπήλαιο Κλένιας-Εξερεύνηση Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας.

   

   Για το σπήλαιο της Κλένιας έχουμε αναφερθεί σε παλαιότερη ανάρτηση μας, ειδικά γύρω από τα υπάρχοντα ιστορικά στοιχεία και τις προφορικές παραδόσεις,   εδώ.
   Επανερχόμεθα δημοσιεύοντας την έρευνα- έκθεση για το σπήλαιο, της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας, φωτοαντίγραφο της οποίας μας παραχώρησε ο ερευνητής συγγραφέας Ξενοφών Ηλίας.

   Η εν λόγω έρευνα έγινε, προ εικοσαετίας περίπου, από τους πλέον ειδικούς και φυσικά τα δεδομένα δεν έχουν μεταβληθεί. Η τότε ρεαλιστικές προτάσεις της ομάδας όπως θα διαβάσετε, για λόγους που δεν γνωρίζουμε, δεν υλοποιήθηκαν. Έτσι παρέμειναν ανεκπλήρωτες οι προσδοκίες των συγχωριανών μας αλλά και των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής.

  Σε μερικά χρόνια μία νεότερη γενιά ολοκληρώνεται. Η ιστορία προχωρά. Νέες συνθήκες διαμορφώνονται.  Κάποια στιγμή οι ελπίδες θα γίνουν πραγματικότητα και το σπήλαιο θα γίνει μετά από αιώνες ύπαρξης του επισκέψιμο στο ευρύτερο κοινό. 
   Μνημείο της φύσης στην περιοχή μας, μνημείο της ιστορίας.

Υ.Γ.  Στην ομάδα έρευνας υπήρχε και φωτογράφος, φωτογραφίες τις οποίες δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε. 

            ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ – Ε.Σ.Ε.

ΕΚΘΕΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΠΗΛΑΙΟΥ

          ΚΛΕΝΙΑΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ – (Α.Σ.Μ.:*  494.)

       (ΣΕΠ.2001)   -   Νίκος Λελούδας

                                                     -   Δημήτρης Χατζηλιάδης

                                            -   Μαρία Σαββίδου

-   Χρήστος Μαρούλης

-   Γιώργος Τσαγκανός

                     * ( Αριθμός Σπηλαιολογικού Μητρώου)

                                        -----------------------------



                                                            ΓΕΝΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΟ.

   Η εξερεύνηση του παραπάνω σπηλαίου έγινε από την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία (Ε.Σ.Ε.) με πρωτοβουλία και χρηματοδότηση του Δήμου ΤΕΝΕΑΣ του Νομού Κορινθίας.

   Το σπήλαιο αυτό βρίσκεται ένα περίπου χιλιόμετρο νότια του χωριού ΚΛΕΝΙΑ και είναι επισκέψιμο από τους κατοίκους της περιοχής λόγω εύκολης πρόσβασης σ’ αυτό και απουσίας κατακόρυφων διαδρομών στο εσωτερικό του.
   Κατά τη διάρκεια του Β' παγκοσμίου πολέμου χρησιμοποιήθηκε σαν αντιαεροπορικό καταφύγιο. Σύμφωνα με την παράδοση, στην αρχαιότητα, κατά τη λατρευτική φάση της χρήσεώς του, υπήρχε στο εσωτερικό του το άγαλμα του Προμηθέα.

   Το επισκέψιμο τμήμα του σπηλαίου, μετά από διαδρομή 170 μέτρων, περίπου, από την είσοδο, καταλήγει σε μια στένωση διαστάσεων, μόλις 40 X 20 εκατοστών. Μέσω αυτής της στένωσης είναι δύσκολα ορατός ένας πολύ μικρός θάλαμος, που δίνει τη εντύπωση ότι πιθανόν να υπάρχει συνέχεια του σπηλαίου προς τα δυτικά.
    Το παραπάνω σπήλαιο είχε εξερευνηθεί αρχικά, από πλευράς ΕΣΕ., τον Μάρτιο του 1954, και είχε συνταχθεί ένας πρόχειρος χάρτης των πρώτων τμημάτων του.
    Κατόπιν, το 1977 και 1995, υπήρξε αλληλογραφία μεταξύ της, τότε, κοινότητας και της ΕΣΕ., με σκοπό τη μελέτη της, πιθανής, τουριστικής αξιοποίησης του σπηλαίου. Από τα μέχρι τότε δεδομένα, η απάντηση της ΕΣΕ ήταν μάλλον αποθαρρυντική, γιατί αυτό είχε χαρακτηρισθεί σαν «σπήλαιο τοπικού ενδιαφέροντος».

   Την άνοιξη του 2001, ο Δήμος ΤΕΝΕΑΣ επανήλθε στο θέμα και ζήτησε από την ΕΣΕ πιο λεπτομερή εξέταση - έρευνα του σπηλαίου, γιατί, πιθανόν, το ανεξερεύνητο -μετά τη στένωση- τμήμα του να το ενέτασσε σε υψηλότερη, από πλευράς τουριστικού ενδιαφέροντος, βαθμίδα.
   Γι’ αυτό το λόγο, αποδέχθηκε αίτημα της ΕΣΕ για τη χρηματοδότηση της έρευνας, ύψους 500.000 δρχ. Τα χρήματα αυτά θα διετίθεντο για την κάλυψη των εξόδων αποστολής και μέρους των λειτουργικών εξόδων της Εταιρείας , δεδομένου ότι αυτή στερείται παντελώς κρατικής επιχορήγησης και συντηρείται αποκλειστικά από εισφορές των μελών της.

Μετά τα παραπάνω, δόθηκε από την ΕΣΕ η εντολή για την πραγματοποίηση της έρευνας, στην παρακάτω ομάδα :

                             -Λελούδας Νίκος, αρχηγός της αποστολής.
                             -Χατζηλιάδης Δημήτρης, υπεύθυνος χαρτογράφησης - μετρήσεων.
                             -Σαββίδου Μαρία, υπεύθυνη για τη φωτογράφηση.
                             -Μαρούλης Χρηστός, μέλος της ομάδας, &
                            -Τσαγκανός Γιώργος, μέλος της ομάδας.

   Η παραπάνω ομάδα έφτασε στην Κόρινθο το βράδυ της Παρασκευής 31/8/2001. Ενημερώθηκε από τον εκπρόσωπο του Δήμου ΤΕΝΕΑΣ, αντιδήμαρχο, κ. Σιαπκαρά, και το πρωί της επομένης, 1/9/2001, συναντήθηκε στο χωριό ΚΛΕΝΙΑ με τις τοπικές Αρχές (Νομάρχης Κορινθίας, Δήμαρχος Τενέας - κ. Ταγαράς, κλπ.), απ’ όπου, με οχήματα που διέθεσε Δήμος Τενέας, μεταφέρθηκε στον χώρο του σπηλαίου.
  Η εξερεύνησή του άρχισε στις 10.00' και ολοκληρώθηκε μετά τις 18.00'.
 Κατόπιν η ομάδα συναντήθηκε εκ νέου μ τις τοπικές Αρχές στο χωριό ΧΙΛΙΟΜΟΔΙ, όπου και έγινε μια πρώτη προφορική ενημέρωση και ανταλλαγή απόψεων πάνω στις πρώτες εντυπώσεις από την έρευνα του σπηλαίου.
   Την επόμενη ημέρα, 2/9/2001, η ομάδα επέστρεψε στην Αθήνα.
  Το γεγονός καλύφθηκε τηλεοπτικά από τον τοπικό σταθμό SUPER CHANNEL, καθώς και με ανταποκρίσεις από τα κανάλια MEGA και ALPHA.



                        ΘΕΣΗ - ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΥ.


Το σπήλαιο ΚΛΕΝΙΑΣ βρίσκεται στην τοποθεσία ΒΕΡΤΟΠΟΣ, περίπου ένα χλμ. νότια του χωριού Κλένια του Δήμου Τενέας του Νομού Κορινθίας.
 Οι γεωγραφικές συντεταγμένες της εισόδου του είναι:
                  • Γεωγραφικό Μήκος 22° 52' 2" Ανατολικό.
                  • Γεωγραφικό Πλάτος 37° 46' 40" Βόρειο.

   -Το υψόμετρο της εισόδου είναι 630 μέτρα.
   -Το υψόμετρο του στενώματος όπου καταλήγει το σπήλαιο, και που απέχει από την είσοδο (σε νοητή ευθεία γραμμή νοτιοδυτικά) 120 μέτρα, είναι 615 μέτρα. Δηλαδή το σπήλαιο, συνολικά, είναι κατηφορικό για τον εισερχόμενο.
 .....................

Τοπωνύμια της Κλένιας.

 Έρευνα-Καταγραφή: Γιώργος Δελής 
Τα τοπωνύμια είναι τα ονόματα που προσδιορίζουν κάποιους κατοικήσιμους αλλά περισσότερο ακατοίκητους τόπους . Οφείλουν  τα ονόματά τους σε κάποιο γνώρισμα του τόπου: θρησκευτική λατρεία, ιστορικό πρόσωπο, γεωργική χρήση, τεχνικό έργο, όνομα ζώων ή φυτών ,λαϊκές αντιλήψεις, γεγονότων που συνέβησαν στον τόπο, ιδιοκτήτες του τόπου και φύση του εδάφους.Επίσης μπορεί να βασίζονται σε λέξεις τουρκικής ή άλλης γλώσσας που παρεφθάρησαν με το χρόνο στα ελληνικά κτλ. Τα τοπωνύμια διευκόλυναν τους κατοίκους στις μεταξύ τους συναλλαγές και συνεννοήσεις.

   Τα περισσότερα τοπωνύμια αναφέρονται συνοπτικά στο βιβλίο του συγχωριανού μας καθηγητή Πανεπιστημίου Μιχαήλ Σ.Κορδώση, “Ιστορικογεωγραφικά, Τόμος 8^ος, Μεσαιωνική και Νεότερη Κλένα Κλένια σελ. 128” και τα περισσότερα έχουν επιβιώσει μέχρι σήμερα.

   Αρκετά τοπωνύμια έχουν ιστορία πάνω  από ενάμιση αιώνα. Παραθέτουμε στο τέλος, πρωτόκολλο του 1871, σύμφωνα με το οποίο διαιρέθηκαν “αι γαίαι  Κλένιας”, όπως δημοσιεύεται  στο εξαιρετικό βιβλίο: Ο ΤΕΩΣ ΔΗΜΟΣ ΚΛΕΩΝΩΝ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ 19ος  – 20ός  Αιώνας τόμος Β΄σελ 132, των ερευνητών συγγραφέων: Ξενοφώντα  Ηλία και Ζωής Ηλία. Στο εν λόγω  πρωτόκολλο η πλειονότης των τοπωνυμίων που αναφέρονται, φαίνεται να έχουν μεταφερθεί και να λέγονται στις μέρες μας. Στο ίδιο βιβλίο παρατίθενται αποσπάσματα από τις επιτροπές των κοινοτήτων, που συνήλθαν το 1914 βάσει του Νόμου ΔΝΖ/1912 και όρισαν τα όρια των κοινοτήτων. Εκεί στα καθοριζόμενα όρια της κοινότητάς μας με τις γειτονικές κοινότητες αναφέρονται πολλά από τα σημερινά τοπωνύμια.

 Τέλος για τον προσδιορισμό της θέσης, που ορίζουν τα τοπωνύμια, μεγάλη βοήθεια προσέφεραν ο κ. Χαράλ. Ζεμπερλίγκος και ο κ. Δημήτριος Π. Τσάκωνας.

      Πολλά τοπωνύμια που ορίζουν μικρή περιοχή, τα  έχουν δώσει  οι κάτοικοι που έχουν ιδιοκτησίες εκεί και αφορούν μικρή έκταση και είναι άγνωστα σε άλλους. Η θέση που καθορίζουν είναι χωρίς όρια, ελαστική και συνήθως επικαλύπτεται από το διπλανό τοπωνύμιο. Ακόμη αρκετά τοπωνύμια δεν χρησιμοποιούνται σήμερα λόγω της γεωλογικής και όχι μόνο μεταβολής και τα θυμούνται μόνο οι ηλικιωμένοι.

   Η παρακάτω αναλυτικότερη καταγραφή των τοπωνυμίων  του χωριού μας και της γύρω περιοχής αποτελεί μία προσπάθεια να καταγραφεί και να προσδιοριστεί η θέση τους για να θυμούνται οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεότεροι . Στο τέλος παρατίθενται επεξεργασμένες αεροφωτογραφίες όπου τοποθετήθηκαν κατά προσέγγιση τα τοπωνύμια για ευκολότερη ανάγνωση.

  Η καταγραφή ξεκινά από τα ξωκλήσια που είναι γνωστά και σήμερα. “Αη Λιάς” στην κορυφή του βουνού της Νυφίτσας, παλιός “Άγιος Νικόλαος” στους βόρειους πρόποδες της Ψηλής Ράχης και δυτικά της Νυφίτσας, “Άγιος Παντελεήμων”, “Άγιος Νικόλαος”, “Αγία Σωτήρα”, “Άγιος Δημήτριος”, “Αγιάννης”, “Μουσκουφίτσα”, “Αγία Κυριακή” βόρεια του Ξερόκαμπου (δεν υπάρχει σήμερα, παλαιότερα υπήρχε προσκυνητάρι).

    Εν συνεχεία υπάρχουν μεγάλες περιοχές με τοπωνύμιο και μέσα σε αυτές ή και πέριξ αυτών υπάρχουν τοπωνύμια για μικρότερες περιοχές.

   1)“Ξερόκαμπος” στο ανατολικό μέρος του χωριού .Ορίζεται ο κάμπος από το βόρειο άνοιγμα της Κλεισούρας και τους ανατολικούς πρόποδες της Νυφίτσας και του ρέματος του Κολοφωνιά μέχρι το Χιλιομόδι. Περιφερειακά  του Ξεροκάμπου έχουμε: Ανατολικά o “Κοκκαλάς” και το “Τουρκοστράτι”.Νοτιότερα και πριν το “Κοκκαλά”  είναι η “Πικρομυγδαλίτσα” ή “Μυγδαλίτσα” Ακόμα ανατολικότερα του Κοκκαλά” πάνω στο οροπέδιο του βουνού είναι η “Αμπιδίτσα”. Βόρεια αυτών είναι ο “Βατιάς” και κοντά στον “Βατιά” στα νότια υψώματα του “Σόνσοφα το γαλάρι”. Ανατολικότερα μεταξύ του “Σόνσοφα το γαλάρι” και του  “Κοκκαλά” είναι τα “Κουτσαίικα”.Βόρεια: πρoς το Χιλιομόδι και στο ύψος του Παλιού Σχολείου είναι το “Σύνορο” που  προφανώς καθόριζε τα όρια των χωραφιών Κλένιας Χιλιομοδίου. Εκεί περίπου ήταν η “Αγία Κυριακή”, παλιά εκκλησία που δεν υφίσταται. Πιο νότια του Συνόρου ήταν οι  “Κολώνες”, ονομασία από αρχαίες κολώνες που είχαν βρεθεί εκεί. Δυτικά : Κατηφορίζοντας το δρόμο που ξεκινάει από τον Αγιάννη πρός τη Φανερωμένη είναι η “Λιτρίβα”. Νοτιότερα αυτής μεταξύ του δρόμου Κλένιας Αγιονορίου και του δρόμου προς “Κοκκαλά” είναι το “Κοκολίο”. Πιο Νότια  η “Πάνω Κλένια” και νότια αυτής πάνω από την Μουσχουφίτσα η “Αλεξάντρα”, όπου υπάρχει πηγάδι και πηγή με νερό. Μετά την “Αλεξάντρα”, και πριν φτάσουμε στο “Καλυβάκι” είναι το “Γούπατο, και νότια η “Σπηλιά της Κλένιας”. Η επόμενη μεγάλη  ρεματιά ανατολικά λέγεται “Κολοφονιάς” και πιο ανατολικά η επόμενη μικρότερη ρεματιά είναι το “Βαθύ”. Ανατολικά της “Αλεξάντρας” και βόρεια από το “Γούπατο” είναι τα “Κλαράκια”. Δυτικά του στενού της “Κλεισούρας” και ψηλά στο βουνό είναι της “Βάγιας ο βράχος”. Εκεί φυτρώνουν πολλές βαγιές όπου πήγαιναν οι νιόπαντροι την Κυριακή των Βαΐων και μάζευαν κλαδιά για να στολίσουν την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.  Κάτω από το “Βράχο της Βάγιας” όπου τελειώνουν τα χωράφια είναι τα “Ντράφια” ενώ ο βράχος πιο ψηλά ανατολικά στην πλευρά του “Κολοφονιά” είναι της “Πούλιας ο βράχος”. Νοτιότερα ανάμεσα στο “Βράχο της Βάγιας” και στο “Βαθύ” είναι το “Ίσιωμα”.

  2) Γύρω από το χωριό συναντάμε βόρεια: τον “Βραχιά”, όπου βρίσκεται το  Δημοτικό Σχολείο και ο γύρω οικισμός. Συνέχεια βόρεια μετά το Δημοτικό Σχολείο  το  “Bουνό”, όπου υπάρχουν αρχαίοι τάφοι. Νοτιοανατολικά  κάτω από τον βράχο της μικρής σπηλιάς  η “Πλεύρα”. Στο νότιο άκρο του χωριού συναντάμε: την “Πλάκα με τον αιωνόβιο πλάτανο όπου κατασκευάστηκε προσφάτως και ένα μικρό θεατράκι. Πάνω από την “Πλάκα” νότια είναι ο “Βορτοπός” ή “Βερτοπός” και δυτικά αυτού προς τον Άγιο Παντελεήμονα είναι το “Μεγάλο Λιθάρι”.” Η επόμενη  ρεματιά δυτικά του “Βερτοπός” λέγεται “Βορός”.

Ανατολικά της “Πλάκας” είναι το “Τραχώνι”,ο “Βράχος ή Ελιά του Μπινιάρη ή και Μπεντένια”, πιο ψηλά νοτιότερα το “Χέρωμα” και μετά  “Καλυβάκι” ή “Καλυβάκια” ένα πλάτωμα στο μέσο της βόρειας πλευράς της Νυφίτσας, (στο άλλο πλάτωμα δυτικότερα βρίσκεται ο Άγιος Παντελεήμονας). Παλιά λέγεται ότι υπήρχαν εκεί μικρά οικήματα, καλυβάκια.  Δυτικά από το “Καλυβάκι”  φυτρώνουν σφάσκες-ασφάκας γι’αυτό λέγεται “Σφάσκες”.

 Κάτω από  τον Άγιο Παντελεήμονα  και δυτικά η περιοχή λέγεται “Πεζούλια”, αν και άλλες περιοχές λέγονται Πεζούλια λόγω της διαμόρφωσης του εδάφους. Στο ύψος αυτό αλλά δυτικά του δρόμου προς τον Άγιο Παντελεήμονα είναι του “Ζιώτη το γαλάρι”. Πιο Δυτικά είναι ο ”Κοκκινιάς”   η “Τρούπα” και οι “Κουμαριές”. Συνεχίζοντας πιο ψηλά είναι τα “Καταλύματα”, τοποθεσία, όπου έζησαν οι Κλενιάτες όταν τους έκαψαν οι τούρκοι το χωριό μετά την δολοφονία του τούρκου φοροεισπράκτορα και μέχρι να τους δοθεί αμνηστία. Συνεχίζοντας Νοτιοδυτικά συναντάμε το “Ορφανόρεμα” και νότια αυτού είναι του “Καφαντάρη”. Μετά το “Ορφανόρεμα” και ανεβαίνοντας την πλάγιά προς το Στεφάνι είναι  το “Κιτσανοχώραφο” στην συνέχεια  υπάρχουν και οι ονομασίες “Γρανίτσα” ή “Γρανίτζα” και πιο κάτω η “Αλαταριά” , γιατί έβαζαν αλάτι  πάνω σε πλάκες για τα γιδοπρόβατα, ώστε να πίνουν νερό για παράγουν περισσότερο γάλα και να παχαίνουν, αλλά ειδικά κατά την εποχή του ζευγαρώματος. Εν συνεχεία είναι οι “Καρυές”.
 Νότια του χωριού στην Νυφίτσα ήταν η “Απαγορευμένη”. Άρχιζε από το ρέμα του  Αγίου Νικολάου, συνέχιζε πάνω από τον Άγιο Παντελεήμονα, στο “Βερτοπό” και έφθανε στην “Πάνω Κλένια”. Θεσμοθετήθηκε νομικά το 1911 και απαγορευόταν η βοσκή η ξύλευση κτλ. Πάνω από τον Άγιο Παντελεήμονα, όπου άρχιζε η “Απαγορευμένη”, η περιοχή λεγόταν ο “Κάψαλος του Μπισμπίκη”. Κάποιος Μπισμπίκης (παρατσούκλι) έβαλε φωτιά (να κάψει τους δαίμονές του) και η φωτιά έφτασε στον Αι Λιά. Στο μέσο της απόστασης μεταξύ Αγ. Παντελεήμονα και Αι Λιά στο βράχο είναι το “Κουρδελιόπεση “.Πάνω από τον Αγ. Παντελεήμονα υπήρχε μονοπάτι μέχρι την “Σπηλιά” και όλη η περιοχή κατά μήκος λεγόταν “Μονοπάτι”. Δυτικά του Αι Λιά είναι το “Διάσκελο”. Μεταξύ του Αι Λιά και του “Διάσκελου και λίγο βορειότερα είναι οι “Αλεπότρυπες”.

Δυτικά του χωριού:  η “Λίγαγα” και συνέχεια βόρεια  το “Αλμπάνη” που φτάνει μέχρι το “Βαρκό”, ενώ πιο νότια αυτών βρίσκεται  το “Πηγαδάκι”.
............................................

Τα Παρατσούκλια

Έρευνα-Καταγραφή: Γιώργος Δελής.

Το παρατσούκλι είναι ένα όνομα που δίνεται σε κάποιον συνήθως και είναι (αν και όχι πάντοτε) σκωπτικό ή ειρωνικό.

   Δίνεται από τον περίγυρο: το χωριό, το σχολείο, τον επαγγελματικό χώρο κτλ. και δεν δίνεται τυχαία .Συνήθως προκύπτει από την εμφάνιση του ανθρώπου, την ιδιότητα του, κάποιο χαρακτηριστικό του (ρούχο, εμφάνιση), κάποια ξεχωριστή πράξη που έκανε κάποιος, εκφράσεις που συνήθιζε να λέει, ή ακόμα κρυφές ή φανερές ιδιαιτερότητες ή κουσούρια. Ο τρόπος και το όνομα που δίνεται είναι ευρηματικός και έξυπνος.

   Ο ιδιαίτερος αυτός χαρακτηρισμός συνόδευε τον άνθρωπο σε όλη του τη ζωή.  Πολλές φορές όπως θα παρατηρήσουμε συνόδευε και εξακολουθεί να συνοδεύει όλη την οικογένεια και μεταφέρθηκε και στους κληρονόμους μέχρι σήμερα.

   Στα χωριά ίδιως παλιότερα οι άνθρωποι ήταν γνωστοί κυρίως με το παρατσούκλι το οποίο πολλές φορές ήταν ισχυρότερο και επισκίαζε το οικογενειακό τους όνομα. Πολλές φορές χρησιμοποιείται για διάκριση μεταξύ ανθρώπων που έχουν το ίδιο επώνυμο.

   Σε πολλές περιπτώσεις όπως θα δούμε οι συγχωριανοί μας έχοντας  ανεπτυγμένη την αίσθηση του χιούμορ  έχουν δώσει παρατσούκλια με έντονο σκωπτικό χαρακτήρα.

   Πολλά από τα παρατσούκλια  έχουν την εξήγησή τους για το τι εκφράζουν πολλά όμως είναι πλασμένα έτσι που μόνο ο “ νονός” τους θα μπορούσε να μας εξηγήσει.

Ακόμα πολλά παρατσούκλια μεταφέρονταν στο βαφτισιμιό  από τον νονό τους, γι αυτό βλέπουμε να ανήκουν σε διαφορετικά επώνυμα και αυτοί συνήθως είχαν  δύο παρατσούκλια.

   Τα περισσότερα παρατσούκλια τα φέρουν οι άνδρες. Οι γυναίκες σπάνια έχουν παρατσούκλια και συνήθως παίρνουν το παρατσούκλι του άντρα (πατέρα συζύγου ή αδελφού) Ακόμα και τους παπάδες πιάνουν τα παρατσούκλια από την οικογένειά τους που τα φέρει (Παπα-τσαμάκος,Παπα-κουτούπης κτλ.)

   Υπήρχαν παρατσούκλια που έφεραν ολόκληρες συγγενικές οικογένειες (σόγια), όπως “Σιαφάκας” , “Σαμσέρης” και “Καντηλάδες” για οικογένειες με επώνυμο Σιαπκαράς, “Λεούσης” με επώνυμο Ζεμπερλίγκος, “Πιτουράς” με επώνυμο Μπαλής και άλλοι άντρες που είχαν σύζυγο από τις Λίμνες.

   Τέλος πολλά παρατσούκλια δεν μεταφέρθηκαν μέχρι σήμερα για πολλούς και διαφόρους λόγους. Η εξέλιξη της κοινωνίας  όμως και το χιούμορ δημιούργησε καινούργια όπως “Κούνας” (Δημ. Δήμας), “Μπαρμπέρης” (Δημ. Γκίκας), “Εικοσιένας” (Δημ.Παπαθανασίου), “Ζιότης”, “Κεφάλας”, “Γιωργάκης”, “Πρόσφυγας”, “Νούλης”, “Γκατζιώνης” , “Νυν και αεί”, “Πρε-πρε”, “Νικοκλάκιας”, “Μέκαψες”, “Μαρκεζίνης”, “Γυαλάκιας”, “Σκράπας”, “Τσάτσος”, “Παπουτσάκης”,Μουράτης, κτλ.

   Θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρουμε το παρατσούκλι όλων των Κλενιατών. Οι κάτοικοι λοιπόν των γειτονικών χωριών τους είχαν βγάλει το παρατσούκλι “Τσετσέδες”, όπως τους Χιλιομοδιώτες “Χαλδαίους”. Αυτό προέκυψε από την συνήθεια των συγχωριανών μας να προφέρουν το γράμμα «κ» σαν «τσ» όταν αυτό το γράμμα εμπεριέχεται συνήθως σε λέξη τοπωνυμίων, “Κοκκίνα=Κοτσίνα”, “Κοκκινιάς=Κοτσινιάς”. Το άλλο παρατσούκλι των Κλενιατών είναι “Nενέδες” από την την συνήθεια να  προσθέτουν ένα “νε” στο τέλος κάποιων λέξεων, “των ανδρώ-νε”, “των γυναικώ-νε”, κτλ.

   Με μεγάλη προσπάθεια κατορθώσαμε και με την βοήθεια των κ. Χαράλαμπου και Παναγ. Ζεμπερλίγκου να συγκεντρώσουμε, πιστεύουμε το μεγαλύτερο μέρος, από τα παρατσούκλια των συγχωριανών μας που γεννήθηκαν μέχρι πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο  (Γύρω στο 1930). Οι πλειοψηφία αυτών δεν υπάρχουν πλέον, πολλά όμως απ’ αυτά υφίστανται και σήμερα στους απογόνους.

 Η ταξινόμηση στον πίνακα  ΕΔΩ 

Μετανάστες της Κλένιας

   Έρευνα-Κείμενο: Γιώργος Δελής.

  Φωτοαντίγραφα Μητρώου Κλένιας: Ξενοφών Ηλίας

   Το χωριό μας όπως και τα γύρω χωριά είχε πολλούς μετανάστες κατά τον 20ο αιώνα. Μπορούμε να τους κατατάξουμε σε τρείς κατηγορίες χρονολογικά. 

   Στην πρώτη κατηγορία είναι οι μετανάστες των 2-3 πρώτων δεκαετιών του εικοστού αιώνα( 1900 - 1930) που κατά βάση ήταν μετανάστες στην Αμερική. Στη δεύτερη κατηγορία είναι οι μετανάστες μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο (δεκαετίες 1950,1960), που έφυγαν για πολλές χώρες του εξωτερικού ( Αμερική Αυστραλία Καναδά και πολλές Ευρωπαϊκές χώρες).Στην τρίτη κατηγορία μπορούμε να θεωρήσουμε τους μετανάστες από την δεκαετία 1970 και μετέπειτα, για τους οποίους δεν υπάρχουν γραπτά δεδομένα και στους οποίους δεν θα αναφερθούμε. Οι πηγές που χρησιμοποιήσαμε  για την καταγραφή των μεταναστών είναι πολύ λίγες και συγκεκριμένα:

Α) το Μητρώο των Aποδήμων της Kοινότητας Κλένιας.

Β) το Αρχείο καταγραφής του Ellis Island. 

   Κατά την καταγραφή και συγκέντρωση στοιχείων διαπιστώσαμε ότι οι εν λόγω πηγές περιείχαν πολλές ανακρίβειες και ελλείψεις και μόνο με συνδυασμό και λογική προσέγγιση προέκυπτε κάποιο αποτέλεσμα .Εν τελική αναλύσει μόνο με τη βοήθεια των απογόνων των μεταναστών και σε συνδυασμό των παραπάνω πηγών μπορεί να γίνει το δυνατόν μια ολοκληρωμένη καταγραφή που θα ήταν και ευχής έργον.

Α) το Μητρώο των Αποδήμων της κοινότητας δεν περιέχει όλα τα ονόματα των μεταναστών Υπάρχουν ονόματα που βρίσκουμε στο Ellis Island και δεν υπάρχουν στο μητρώο αποδήμων και αντίστροφα.
  Πιθανόν το μητρώο να δημιουργήθηκε από  τον Γραμματέα της Κοινότητας πολύ εκ των υστέρων και έτσι να υπάρχουν κενά ενώ δεν αποκλείεται το γεγονός πολλοί απ’ αυτούς να μην είχαν καταγραφεί στο Μητρώο Αρρένων της Κοινότητας με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν  αναλυτικά στοιχεία.

Β) Πριν αναφερθούμε στις καταγραφές του  Ellis Island θα γράψουμε  λίγα λόγια για την ιστορία του που αντλούμε από το internet.

   To  Ellis Island  είναι ένα μικρό νησί στον κόλπο της Νέας Υόρκης με έκταση πάνω από 110 στρέμματα (wikipedia.org/wiki/Ellis_Island). Δημιουργήθηκε σαν κύριος σταθμός υποδοχής των μεταναστών το 1892 και λειτούργησε έως το 1954. Υπολογίζεται ότι από το Κέντρο πέρασαν 12-15 εκατομμύρια μετανάστες.  Από το 1924 λειτουργούσε μόνο για πρόσφυγες και κρατούμενους και η υποδοχή των μεταναστών γινόταν σε άλλα κέντρα για αυτό από το 1924 μέχρι το 1954 δεν υπάρχουν αρχεία. Από το 1965 λειτουργεί  σαν μουσείο αφιερωμένο στους μετανάστες. Το αρχείο του ψηφιοποιήθηκε  και υπάρχει μία τεράστια βάση δεδομένων που μας βοηθά στην αναζήτηση προσώπων (http://www.libertyellisfoundation.org/passenger).

  Οι μετανάστες έφταναν κατά χιλιάδες από τον υπόλοιπο κόσμο όπως θα δούμε και από τα μεγέθη των πλοίων. Το ταξίδι διαρκούσε μεγάλο χρονικό διάστημα και η ταλαιπωρία ήταν μεγάλη. Πολλοί έχαναν και τη ζωή τους ενώ άλλοι έφταναν άρρωστοι.

  Όταν έφταναν τα πλοία αποβίβαζαν τους μετανάστες στο νησί. Εκεί περνούσαν τις πρώτες ιατρικές εξετάσεις, που ουσιαστικά ήταν έλεγχος εμφάνισης, δεδομένου ότι ο χρόνος εξέτασης όπως έχει μείνει ιστορικά ήταν 6 δευτερόλεπτα. Όσοι δεν ικανοποιούσαν τα κριτήρια τους τους ξαναεπιβίβασαν για επιστροφή στην χώρα τους. Η άγνοια της γλώσσας από τους περισσότερους μετανάστες δυσκόλευε την προσαρμογή τους και για πολλούς είχε σαν αποτέλεσμα να πολιτογραφηθούν με λάθος στοιχεία από τους αρμόδιους υπαλλήλους του νησιού. Αυτό το διαπιστώσαμε κατά την έρευνα και αναζήτηση στην ιστοσελίδα  του  Ellis Island όπου το χωριό Κλένια αναγράφεται με πολλούς τρόπους όπως φαίνεται και στους πίνακες (Clenia, klenies Clenea κτλ). Επίσης πολλά ονόματα και επώνυμα γράφονται με διαφορετικό τρόπο (Dimas-Dimar, Cordosis-Kardosis,Dimitris-Demetris κτλ). Καμιά φορά μπορούν να αφορούν το ίδιο πρόσωπο το οποίο φαίνεται να καταφτάνει δύο φορές με διαφορετικό πλοίο ή διαφορετική ημερομηνία άφιξης,εδώ μπορούμε να υποθέσουμε ότι την πρώτη φορά μπορεί να το υποχρέωσαν για επιστροφή και να επανήλθε δεύτερη φορά. Ακόμη παρατηρούμε το ίδιο πρόσωπο καταγεγραμμένο με διαφορετική ηλικία Άλλο πρόβλημα που υπάρχει με τα αρχεία του  Ellis Island είναι ότι δεν έχουν καταγραφεί τα πατρώνυμα των μεταναστών όπως επίσης σε πολλούς δεν αναφέρεται  ο τόπος καταγωγής γράφοντας αόριστα Greek(Έλληνας). Έτσι υπάρχει περίπτωση μετανάστες από το χωριό μας να μην αναφέρονται στους πίνακες που δημιουργήσαμε λόγω μη ταυτοποίησης του τόπου καταγωγής.

  Μια παρατήρηση ακόμη αφορά το πλοίο King Alexander το οποίο ενώ έλαβε αυτό το όνομα το 1924 φαίνεται να έχει μεταφέρει μετανάστες  με αυτό το όνομα το 1921.

  Τα πατρώνυμα  στους πίνακες μεταναστών του  Ellis Island τα συμπληρώσαμε με ελληνικούς χαρακτήρες προσεγγίζοντας την ηλικία, που δήλωναν οι μετανάστες όταν έφταναν, με τα αντίστοιχα Μητρώα Αρρένων της κοινότητας. Σε πολλούς βλέπουμε μικρή χρονική απόκλιση γέννησης. Σαν πραγματική ημερομηνία γέννησης θα πρέπει να δεχθούμε τα μητρώα Αρρένων διότι φτάνοντας οι μετανάστες λόγω των προβλημάτων που αναφέραμε στην αρχή να δήλωναν λάθος ηλικία. Ακόμα παρατηρούμε από τις πληροφορίες των πλοίων και τις αφίξεις ότι οι μετανάστες από το χωριό έφταναν κατά παρέες 2-3 ατόμων και ότι η πλειοψηφία ήταν μικρής ηλικίας ( κάτω των 20 ετών).

   Σοβαρότατη έλλειψη στοιχείων υπάρχει ως προς την μετέπειτα πορεία της ζωής αυτών των μεταναστών ειδικά της πρώτης κατηγορίας. Η γνωστή έκφραση “χάθηκε στην Αμερική” ισχύει για την πλειοψηφία αυτών και κυριαρχεί στην αντίληψη και γνώση των συγχωριανών μας. Δεν υπάρχει καμία καταγραφή για όσους επέστρεψαν ζώντες ή τεθνεώντες στην Ελλάδα. Ότι γνωρίζουμε το ξέρουμε από προφορικές αφηγήσεις. Φυσικά δεν υπάρχει κάποιο έργο που να έγινε για το χωριό από τους μετανάστες όπως έχει συμβεί σε άλλα χωριά. Η μόνη προσφορά που αναφέρεται είναι του Εμμανουήλ Κορδώση του Κων., ο οποίος επισκεπτόταν συχνά το χωριό, όπου και επέστρεψε μόνιμα τα τελευταία του χρόνια. Όταν απεφασίσθη να κτισθεί ο σημερινός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου προσέφερε 30.000 δρχ. και έγινε η θεμελίωση του ναού, ενώ κατά καιρούς είχε βοηθήσει οικονομικά πολλούς συγχωριανούς μας.
 Δεδομένου ότι από το 1900 περίπου μέχρι τώρα έχουν μεσολαβήσει τρεις γενεές μπορεί κάποιοι απόγονοι αυτών να υφίστανται και να “διαπρέπουν” πράγμα δύσκολο να εξερευνηθεί αν και υπάρχουν  διαδικτυακά εργαλεία όπως το Heritage Family Tree, που δημιουργεί γενεαλογικά δέντρα ψάχνοντας ηλεκτρονικά  αρχεία ανά την υφήλιο, αλλά η ταυτοποίηση προσώπων και η εξερεύνηση απαιτεί πολύ χρόνο και κόπο με αμφίβολα εγκυρότητας αποτελέσματα (αν υπολογίσουμε και τον διαφορετικό τρόπο εγγραφής).

  Η εξερεύνηση μας και η καταγραφή δίνει ένα μικρό κίνητρο και μία βάση στους ενδιαφερό- μενους για τους προγόνους τους ώστε από την δική τους σκοπιά και συγκεντρώνοντας περισσότερες πληροφορίες από το περιβάλλον τους να ανασυνθέσουν το γενεαλογικό τους δέντρο βρίσκοντας στοιχεία της καταγωγής τους.

   Συμπερασματικά η έρευνά μας δεν μπορεί να θεωρηθεί ολοκληρωμένη. Σίγουρα θα υπάρχουν  και άλλες πηγές για πρόσθετη πληροφόρηση και διασταύρωση στοιχείων. Έτσι στις λεπτομέρειες της έρευνας, μπορούν να υπάρξουν συμπληρώσεις, διορθώσεις, συστηματοποιήσεις, αναθεωρήσεις, προεκτάσεις, αναλύσεις και συσχετίσεις ,θετικές ή αρνητικές ως προς της εκδοχές που αναφέρονται στο κείμενο. Αυτό είναι επιζητούμενο και το ευχόμεθα εξ όλης καρδίας .Οτιδήποτε προκύψει  θα το ενσωματώσουμε στην παρούσα έρευνα.

  Ακολουθούν οι πίνακες και ενδεικτικές φωτογραφίες του Ellis Island.
............