Η Πατρίδα

   To μονόπρακτο « Η Πατρίδα» είναι ένα νέο θεατρικό έργο που έγραψε ο συγχωριανός μας Ντίνος Κορδώσης.

   Η θεατρική ομάδα του Συλλόγου των Απανταχού Οξυωτών Καρδίτσας “Ο Άγιος Δημήτριος”, που και στο παρελθόν έχει παρουσιάσει έργα του συγχωριανού μας στο χωριό μας, θα κάνει πρεμιέρα του έργου, στο Δημοτικό Σχολείο το Σάββατο 6/4/2019 ώρα 7:30 μ.μ.

       Η πατρίδα, είναι ένα θεατρικό μονόπρακτο διάρκειας 45 λεπτών της ώρας, του οποίου τον πυρήνα αποτελεί  το ομώνυμο διήγημα του Ανδρέα Καρκαβίτσα.                                              

     Η υπόθεση εξελίσσεται στον Κόρφο, δηλαδή την Κέρκυρα, γύρω στα 1865. Δυο φίλοι που τους ένωσε η άδολη φιλία της νιότης, συναντώνται μετά από 50 χρόνια. Ο πρώτος είναι Μοραΐτης έμπορος. Είναι ο άνθρωπος που κατά τη διάρκεια του μεγάλου ξεσηκωμού ενάντια στον κατακτητή απέφυγε να πάρει μέρος στις πολεμικές συγκρούσεις. Απεναντίας άδραξε όλες τις ευκαιρίες για να πλουτίσει με θεμιτά και αθέμιτα μέσα. Εβδομηντάρης τώρα πια ζει ανάμεσα στους δικούς του ανθρώπους, απολαμβάνοντας τον πλούτο του και την εκτίμηση των δικών του. Ο δεύτερος, ο Ρουμελιώτης αγωνιστής Πετρολέτσος, είναι ο αντίποδας. Είναι ο άνθρωπος που θυσίασε τα πάντα για την πατρίδα και πολέμησε με αυταπάρνηση για τη λευτεριά. Η συνάντηση των δυο φίλων θα σημάνει την ώρα της αλήθειας. Είναι ο απολογισμός για δυο ζωές. Τι έκανα τι έκανες, τι άξιζα τι άξιζες, τι πήρες και τι πήρα. Είναι η συνάντηση του ενθουσιώδη, οραματιστή Ρουμελιώτη με τον ρεαλιστή, αμοραλιστή Μοραΐτη. Είναι άραγε η συνάντηση του ξύπνιου με το κορόιδο; Δεν είναι σίγουρο.
 Ένα είναι σίγουρο, πως η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη.

Άνοιξη

Σιγά-σιγά, μετά από ένα δύσκολο χειμώνα τα πρώτα σημάδια της άνοιξης...

 

Βρύσες της Κλένιας

Σήμερα η βρύση της Πλάκας

Έρευνα-Κείμενο: Γιώργος Δελής

    Το πρώτο δίκτυο ύδρευσης στο χωριό άρχισε να κατασκευάζεται την δεκαετία του 50. Τότε έγιναν τα λεγόμενα “έργα” στην απόληξη περίπου της ρεματιάς της Πλάκας, όπου τα υπόγεια νερά συγκεντρώθηκαν και οδηγήθηκαν με σωλήνες σε δύο μεγάλες υπόγειες δεξαμενές, πάνω από τον πλάτανο. Αυτό το έργο υφίσταται ακόμα και σήμερα αφού βέβαια κατά διαστήματα αλλάχτηκαν οι σωλήνες, που έφραζαν λόγω των αλάτων. Από τις δεξαμενές αυτές δημιουργήθηκε ένα δίκτυο ύδρευσης, που λειτουργούσε μηχανικά, με την βαρύτητα και πέρασε από τους κεντρικούς δρόμους του χωριού. Όλα έγιναν με την λεγόμενη τότε “προσωπική εργασία”, που κάθε οικογένεια προσέφερε σύμφωνα με το νόμο στην κοινότητα για να γίνουν κοινωφελή έργα. Με χειρωνακτική εργασία ( υπήρχαν ελάχιστα μηχανήματα τότε) γινόταν το στρώσιμο, διόρθωση δρόμων, επισκευή γεφυριών,  καθαρισμός, αποψίλωση, μάντρες, ύδρευση, συγκέντρωση-διευθέτηση  των τρεχούμενων νερών,  ακρίδες κτλ. Η “προσωπική εργασία” (7-8 μεροκάματα το χρόνο) καταργήθηκε την δεκαετία του 70.

   Όταν έγινε τότε το δίκτυο υδρεύσεως, κάθε σπίτι είχε συνήθως, μέσα από την αυλόπορτα, μία βρύση από όπου έπαιρνε νερό η οικογένεια για όλες τις δουλειές. Δεν υπήρχε η σύγχρονη κουζίνα, το λουτρό και το εκτεταμένο δίκτυο νερού που έχουμε σήμερα στις αυλές και στα σπίτια μας. Φυσικά δεν υπήρχαν και μετρητές νερού.

   Πριν από όλα αυτά όμως τι γινόταν; Οι λιγοστές αναμνήσεις των νεωτέρων, οι πολύτιμες μαρτυρίες των γερόντων και τα πρακτικά της κοινότητάς, δίνουν τη δυνατότητα για ένα προσεγγιστικό σχεδιασμό του τότε απλού δικτύου ύδρευσης του χωριού.

    Το χωριό λοιπόν είχε αρχικά τρεις κεντρικές βρύσες. Η πρώτη ήταν της Πλάκας που υφίσταται και σήμερα σε σύγχρονη μορφή πάνω από τον πλάτανο. Η βρύση αυτή  είναι η πιο παλιά και κατασκευάσθηκε γύρω στο 1890. Μετά υπήρχε  η βρύση του Αγίου Γεωργίου, στο πάνω μέρος της εκκλησίας, που φτιάχτηκε πρωτίστως για να έχει νερό η εκκλησία  και τρίτη ήταν η βρύση στο Σκουπέικο, πάνω από το σπίτι του Σκούπα και σε επαφή με τη βόρεια πλευρά του οικοπέδου του Κώστα Κοντογιάννη. Η περιοχή εκεί στις αρχές του 20^ου αιώνα είχε ελάχιστα σπίτια και λεγόταν Μαγούλα. Αυτές οι τρεις βρύσες εκτός από τις γούρνες είχαν και από μια μεγάλη στέρνα, στις παρυφές της οποίας κοπανούσαν οι γυναίκες τα χοντρά σκεπάσματα. Αργότερα φτιάχτηκε μία βρύση  στο Μπαλέικο, εν επαφή με τη βόρεια παρειά του βορειοανατολικού άκρου του οικοπέδου του παπά Χρήστου Σιαπκαρά.  Υπήρχε επίσης και μια ακόμα βρύση  η λεγόμενη «παλιά βρύση».  Η αρχική της θέση ήταν  στη μέση της κεντρικής πλατείας του χωριού. Αργότερα μετεφέρθη στο κάτω μέρος, όπου και οι περισσότεροι την θυμόμαστε, εκεί που σήμερα αρχίζει ο χώρος του σιντριβανιού και σε χαμηλότερο επίπεδο από εκείνο της πλατείας. Αυτή η βρύση  έπαιρνε νερό από μια στέρνα με πηγή πιο πάνω, που βρισκόταν δίπλα  από το σπίτι του Γιάννη του Γκίκα  (Μπέλου). Οι άλλες τέσσερες  βρύσες έπαιρναν νερό από την στέρνα, που βρισκόταν στο σημείο που σήμερα είναι οι υπόγειες δεξαμενές. Από την στέρνα έφευγε ένας κεντρικός σωλήνας  και έκανε την διακλάδωση για τις δύο βρύσες πριν το τότε σπίτι των Αριστείδη και Χαράλαμπου Δήμα. Στην είσοδο του σωλήνα έβαζαν μαλλιά για να γίνει κατά κάποιο τρόπο το φιλτράρισμα και να μην εισέρχονται ξένα αντικείμενα  στο δίκτυο. Όλες οι βρύσες είχαν πάντα τρεχούμενο νερό, χωρίς διακόπτες, που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι για την λάτρα τους και για ποτίσματα με σειρά, όπως θα δούμε και από τα πρακτικά της κοινότητας.

   Οι γραφικές εικόνες και οι ειδυλλιακές σκηνές στις πετρόκτιστες αυτές βρύσες  άρχισαν να σβήνουν σιγά σιγά απ’ τη μνήμη,  στων δεκαετιών το διάβα, με τον συνεχή εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη του χωριού, που οδήγησε στην κατεδάφιση του παλιού συστήματος ύδρευσης. Δυστυχώς προς το παρόν δεν βρέθηκαν φωτογραφίες από τον όμορφο και σκληρό εκείνο κόσμο . Μακάρι κάποιος χωριανός να έχει στην προσωπική του συλλογή τέτοια πολύτιμα στοιχεία για να κάνει κοινωνούς και τους νεώτερους Κλενιάτες. Η ανάπτυξη βέβαια δημιούργησε και μεγαλύτερες απαιτήσεις για νερό. Το χωριό πλέον ενισχύεται με νερό το καλοκαίρι από τις γεωτρήσεις του Ξερόκαμπου.   Μία εικόνα για το πώς γινόταν η διαχείριση του νερού από τις πιο πάνω κοινοτικές βρύσες, παίρνουμε από τις αποφάσεις που έπαιρνε η κοινότητα την δεκαετία του 20. Τα τέσσερα πρακτικά που δημοσιεύουμε (με την κατά το δυνατόν σχετική αποδελτίωση, που παρέχουν και το επίσημο λεξιλόγιο της εποχής)  είναι αρκετά κατατοπιστικά.

 

Πραξις 174

Το κοινοτικό Συμβούλιον της κοινότητας κλένιας συγκείμενο εκ των κατωθι αναφερομένων αυτού μελών συνελθέν σήμερον τήν 30 Μαρτίου 1927 ημεραν κυριακήν και ώραν 6.μ.μ.εν τω ενταυθα κοιντ. κατάστημα και υπό τήν προεδρείαν του κου προέδρου Θωμά Γ Δήμα συνεπεία της υπ αριθ’ 204  προσκλησεώς  του κοινοποιθείσης νομίμως και εμπροθέσμως εις ένα έκαστον των κοιντ. Συμβούλων προς συζητησιν  και επιληφθέν του κάτωθι αναφερομενου  θέματος.

Α) Περί υποβολής φορολογίας εις τούς εκ των διαφόρων κρηνών  της κοινοτητός μας (κάτοικοι) ποτίζοντες διάφορα οπωρικα (λαχανόκηπους)

                    Το σώμα συσκεφθεν ομοφώνως

                           Αποφαίνεται

..........

Μετανάστες της Κλένιας

   Έρευνα-Κείμενο: Γιώργος Δελής.

  Φωτοαντίγραφα Μητρώου Κλένιας: Ξενοφών Ηλίας

   Το χωριό μας όπως και τα γύρω χωριά είχε πολλούς μετανάστες κατά τον 20ο αιώνα. Μπορούμε να τους κατατάξουμε σε τρείς κατηγορίες χρονολογικά. 

   Στην πρώτη κατηγορία είναι οι μετανάστες των 2-3 πρώτων δεκαετιών του εικοστού αιώνα( 1900 - 1930) που κατά βάση ήταν μετανάστες στην Αμερική. Στη δεύτερη κατηγορία είναι οι μετανάστες μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο (δεκαετίες 1950,1960), που έφυγαν για πολλές χώρες του εξωτερικού ( Αμερική Αυστραλία Καναδά και πολλές Ευρωπαϊκές χώρες).Στην τρίτη κατηγορία μπορούμε να θεωρήσουμε τους μετανάστες από την δεκαετία 1970 και μετέπειτα, για τους οποίους δεν υπάρχουν γραπτά δεδομένα και στους οποίους δεν θα αναφερθούμε. Οι πηγές που χρησιμοποιήσαμε  για την καταγραφή των μεταναστών είναι πολύ λίγες και συγκεκριμένα:

Α) το Μητρώο των Aποδήμων της Kοινότητας Κλένιας.

Β) το Αρχείο καταγραφής του Ellis Island. 

   Κατά την καταγραφή και συγκέντρωση στοιχείων διαπιστώσαμε ότι οι εν λόγω πηγές περιείχαν πολλές ανακρίβειες και ελλείψεις και μόνο με συνδυασμό και λογική προσέγγιση προέκυπτε κάποιο αποτέλεσμα .Εν τελική αναλύσει μόνο με τη βοήθεια των απογόνων των μεταναστών και σε συνδυασμό των παραπάνω πηγών μπορεί να γίνει το δυνατόν μια ολοκληρωμένη καταγραφή που θα ήταν και ευχής έργον.

Α) το Μητρώο των Αποδήμων της κοινότητας δεν περιέχει όλα τα ονόματα των μεταναστών Υπάρχουν ονόματα που βρίσκουμε στο Ellis Island και δεν υπάρχουν στο μητρώο αποδήμων και αντίστροφα.
  Πιθανόν το μητρώο να δημιουργήθηκε από  τον Γραμματέα της Κοινότητας πολύ εκ των υστέρων και έτσι να υπάρχουν κενά ενώ δεν αποκλείεται το γεγονός πολλοί απ’ αυτούς να μην είχαν καταγραφεί στο Μητρώο Αρρένων της Κοινότητας με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν  αναλυτικά στοιχεία.

Β) Πριν αναφερθούμε στις καταγραφές του  Ellis Island θα γράψουμε  λίγα λόγια για την ιστορία του που αντλούμε από το internet.

   To  Ellis Island  είναι ένα μικρό νησί στον κόλπο της Νέας Υόρκης με έκταση πάνω από 110 στρέμματα (wikipedia.org/wiki/Ellis_Island). Δημιουργήθηκε σαν κύριος σταθμός υποδοχής των μεταναστών το 1892 και λειτούργησε έως το 1954. Υπολογίζεται ότι από το Κέντρο πέρασαν 12-15 εκατομμύρια μετανάστες.  Από το 1924 λειτουργούσε μόνο για πρόσφυγες και κρατούμενους και η υποδοχή των μεταναστών γινόταν σε άλλα κέντρα για αυτό από το 1924 μέχρι το 1954 δεν υπάρχουν αρχεία. Από το 1965 λειτουργεί  σαν μουσείο αφιερωμένο στους μετανάστες. Το αρχείο του ψηφιοποιήθηκε  και υπάρχει μία τεράστια βάση δεδομένων που μας βοηθά στην αναζήτηση προσώπων (http://www.libertyellisfoundation.org/passenger).

  Οι μετανάστες έφταναν κατά χιλιάδες από τον υπόλοιπο κόσμο όπως θα δούμε και από τα μεγέθη των πλοίων. Το ταξίδι διαρκούσε μεγάλο χρονικό διάστημα και η ταλαιπωρία ήταν μεγάλη. Πολλοί έχαναν και τη ζωή τους ενώ άλλοι έφταναν άρρωστοι.

  Όταν έφταναν τα πλοία αποβίβαζαν τους μετανάστες στο νησί. Εκεί περνούσαν τις πρώτες ιατρικές εξετάσεις, που ουσιαστικά ήταν έλεγχος εμφάνισης, δεδομένου ότι ο χρόνος εξέτασης όπως έχει μείνει ιστορικά ήταν 6 δευτερόλεπτα. Όσοι δεν ικανοποιούσαν τα κριτήρια τους τους ξαναεπιβίβασαν για επιστροφή στην χώρα τους. Η άγνοια της γλώσσας από τους περισσότερους μετανάστες δυσκόλευε την προσαρμογή τους και για πολλούς είχε σαν αποτέλεσμα να πολιτογραφηθούν με λάθος στοιχεία από τους αρμόδιους υπαλλήλους του νησιού. Αυτό το διαπιστώσαμε κατά την έρευνα και αναζήτηση στην ιστοσελίδα  του  Ellis Island όπου το χωριό Κλένια αναγράφεται με πολλούς τρόπους όπως φαίνεται και στους πίνακες (Clenia, klenies Clenea κτλ). Επίσης πολλά ονόματα και επώνυμα γράφονται με διαφορετικό τρόπο (Dimas-Dimar, Cordosis-Kardosis,Dimitris-Demetris κτλ). Καμιά φορά μπορούν να αφορούν το ίδιο πρόσωπο το οποίο φαίνεται να καταφτάνει δύο φορές με διαφορετικό πλοίο ή διαφορετική ημερομηνία άφιξης,εδώ μπορούμε να υποθέσουμε ότι την πρώτη φορά μπορεί να το υποχρέωσαν για επιστροφή και να επανήλθε δεύτερη φορά. Ακόμη παρατηρούμε το ίδιο πρόσωπο καταγεγραμμένο με διαφορετική ηλικία Άλλο πρόβλημα που υπάρχει με τα αρχεία του  Ellis Island είναι ότι δεν έχουν καταγραφεί τα πατρώνυμα των μεταναστών όπως επίσης σε πολλούς δεν αναφέρεται  ο τόπος καταγωγής γράφοντας αόριστα Greek(Έλληνας). Έτσι υπάρχει περίπτωση μετανάστες από το χωριό μας να μην αναφέρονται στους πίνακες που δημιουργήσαμε λόγω μη ταυτοποίησης του τόπου καταγωγής.

  Μια παρατήρηση ακόμη αφορά το πλοίο King Alexander το οποίο ενώ έλαβε αυτό το όνομα το 1924 φαίνεται να έχει μεταφέρει μετανάστες  με αυτό το όνομα το 1921.

  Τα πατρώνυμα  στους πίνακες μεταναστών του  Ellis Island τα συμπληρώσαμε με ελληνικούς χαρακτήρες προσεγγίζοντας την ηλικία, που δήλωναν οι μετανάστες όταν έφταναν, με τα αντίστοιχα Μητρώα Αρρένων της κοινότητας. Σε πολλούς βλέπουμε μικρή χρονική απόκλιση γέννησης. Σαν πραγματική ημερομηνία γέννησης θα πρέπει να δεχθούμε τα μητρώα Αρρένων διότι φτάνοντας οι μετανάστες λόγω των προβλημάτων που αναφέραμε στην αρχή να δήλωναν λάθος ηλικία. Ακόμα παρατηρούμε από τις πληροφορίες των πλοίων και τις αφίξεις ότι οι μετανάστες από το χωριό έφταναν κατά παρέες 2-3 ατόμων και ότι η πλειοψηφία ήταν μικρής ηλικίας ( κάτω των 20 ετών).

   Σοβαρότατη έλλειψη στοιχείων υπάρχει ως προς την μετέπειτα πορεία της ζωής αυτών των μεταναστών ειδικά της πρώτης κατηγορίας. Η γνωστή έκφραση “χάθηκε στην Αμερική” ισχύει για την πλειοψηφία αυτών και κυριαρχεί στην αντίληψη και γνώση των συγχωριανών μας. Δεν υπάρχει καμία καταγραφή για όσους επέστρεψαν ζώντες ή τεθνεώντες στην Ελλάδα. Ότι γνωρίζουμε το ξέρουμε από προφορικές αφηγήσεις. Φυσικά δεν υπάρχει κάποιο έργο που να έγινε για το χωριό από τους μετανάστες όπως έχει συμβεί σε άλλα χωριά. Η μόνη προσφορά που αναφέρεται είναι του Εμμανουήλ Κορδώση του Κων., ο οποίος επισκεπτόταν συχνά το χωριό, όπου και επέστρεψε μόνιμα τα τελευταία του χρόνια. Όταν απεφασίσθη να κτισθεί ο σημερινός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου προσέφερε 30.000 δρχ. και έγινε η θεμελίωση του ναού, ενώ κατά καιρούς είχε βοηθήσει οικονομικά πολλούς συγχωριανούς μας.
 Δεδομένου ότι από το 1900 περίπου μέχρι τώρα έχουν μεσολαβήσει τρεις γενεές μπορεί κάποιοι απόγονοι αυτών να υφίστανται και να “διαπρέπουν” πράγμα δύσκολο να εξερευνηθεί αν και υπάρχουν  διαδικτυακά εργαλεία όπως το Heritage Family Tree, που δημιουργεί γενεαλογικά δέντρα ψάχνοντας ηλεκτρονικά  αρχεία ανά την υφήλιο, αλλά η ταυτοποίηση προσώπων και η εξερεύνηση απαιτεί πολύ χρόνο και κόπο με αμφίβολα εγκυρότητας αποτελέσματα (αν υπολογίσουμε και τον διαφορετικό τρόπο εγγραφής).

  Η εξερεύνηση μας και η καταγραφή δίνει ένα μικρό κίνητρο και μία βάση στους ενδιαφερό- μενους για τους προγόνους τους ώστε από την δική τους σκοπιά και συγκεντρώνοντας περισσότερες πληροφορίες από το περιβάλλον τους να ανασυνθέσουν το γενεαλογικό τους δέντρο βρίσκοντας στοιχεία της καταγωγής τους.

   Συμπερασματικά η έρευνά μας δεν μπορεί να θεωρηθεί ολοκληρωμένη. Σίγουρα θα υπάρχουν  και άλλες πηγές για πρόσθετη πληροφόρηση και διασταύρωση στοιχείων. Έτσι στις λεπτομέρειες της έρευνας, μπορούν να υπάρξουν συμπληρώσεις, διορθώσεις, συστηματοποιήσεις, αναθεωρήσεις, προεκτάσεις, αναλύσεις και συσχετίσεις ,θετικές ή αρνητικές ως προς της εκδοχές που αναφέρονται στο κείμενο. Αυτό είναι επιζητούμενο και το ευχόμεθα εξ όλης καρδίας .Οτιδήποτε προκύψει  θα το ενσωματώσουμε στην παρούσα έρευνα.

  Ακολουθούν οι πίνακες και ενδεικτικές φωτογραφίες του Ellis Island.
............

Καλά Χριστούγεννα...Ευτυχισμένο το 2019.

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ σε όλους,
Καλά Χριστούγεννα και ένα Ευτυχισμένο Χαρούμενο νέο Έτος,με Υγεία, Αγάπη και Ειρήνη.