Βρύσες της Κλένιας

Σήμερα η βρύση της Πλάκας

Έρευνα-Κείμενο: Γιώργος Δελής

    Το πρώτο δίκτυο ύδρευσης στο χωριό άρχισε να κατασκευάζεται την δεκαετία του 50. Τότε έγιναν τα λεγόμενα “έργα” στην απόληξη περίπου της ρεματιάς της Πλάκας, όπου τα υπόγεια νερά συγκεντρώθηκαν και οδηγήθηκαν με σωλήνες σε δύο μεγάλες υπόγειες δεξαμενές, πάνω από τον πλάτανο. Αυτό το έργο υφίσταται ακόμα και σήμερα αφού βέβαια κατά διαστήματα αλλάχτηκαν οι σωλήνες, που έφραζαν λόγω των αλάτων. Από τις δεξαμενές αυτές δημιουργήθηκε ένα δίκτυο ύδρευσης, που λειτουργούσε μηχανικά, με την βαρύτητα και πέρασε από τους κεντρικούς δρόμους του χωριού. Όλα έγιναν με την λεγόμενη τότε “προσωπική εργασία”, που κάθε οικογένεια προσέφερε σύμφωνα με το νόμο στην κοινότητα για να γίνουν κοινωφελή έργα. Με χειρωνακτική εργασία ( υπήρχαν ελάχιστα μηχανήματα τότε) γινόταν το στρώσιμο, διόρθωση δρόμων, επισκευή γεφυριών,  καθαρισμός, αποψίλωση, μάντρες, ύδρευση, συγκέντρωση-διευθέτηση  των τρεχούμενων νερών,  ακρίδες κτλ. Η “προσωπική εργασία” (7-8 μεροκάματα το χρόνο) καταργήθηκε την δεκαετία του 70.

   Όταν έγινε τότε το δίκτυο υδρεύσεως, κάθε σπίτι είχε συνήθως, μέσα από την αυλόπορτα, μία βρύση από όπου έπαιρνε νερό η οικογένεια για όλες τις δουλειές. Δεν υπήρχε η σύγχρονη κουζίνα, το λουτρό και το εκτεταμένο δίκτυο νερού που έχουμε σήμερα στις αυλές και στα σπίτια μας. Φυσικά δεν υπήρχαν και μετρητές νερού.

   Πριν από όλα αυτά όμως τι γινόταν; Οι λιγοστές αναμνήσεις των νεωτέρων, οι πολύτιμες μαρτυρίες των γερόντων και τα πρακτικά της κοινότητάς, δίνουν τη δυνατότητα για ένα προσεγγιστικό σχεδιασμό του τότε απλού δικτύου ύδρευσης του χωριού.

    Το χωριό λοιπόν είχε αρχικά τρεις κεντρικές βρύσες. Η πρώτη ήταν της Πλάκας που υφίσταται και σήμερα σε σύγχρονη μορφή πάνω από τον πλάτανο. Η βρύση αυτή  είναι η πιο παλιά και κατασκευάσθηκε γύρω στο 1890. Μετά υπήρχε  η βρύση του Αγίου Γεωργίου, στο πάνω μέρος της εκκλησίας, που φτιάχτηκε πρωτίστως για να έχει νερό η εκκλησία  και τρίτη ήταν η βρύση στο Σκουπέικο, πάνω από το σπίτι του Σκούπα και σε επαφή με τη βόρεια πλευρά του οικοπέδου του Κώστα Κοντογιάννη. Η περιοχή εκεί στις αρχές του 20^ου αιώνα είχε ελάχιστα σπίτια και λεγόταν Μαγούλα. Αυτές οι τρεις βρύσες εκτός από τις γούρνες είχαν και από μια μεγάλη στέρνα, στις παρυφές της οποίας κοπανούσαν οι γυναίκες τα χοντρά σκεπάσματα. Αργότερα φτιάχτηκε μία βρύση  στο Μπαλέικο, εν επαφή με τη βόρεια παρειά του βορειοανατολικού άκρου του οικοπέδου του παπά Χρήστου Σιαπκαρά.  Υπήρχε επίσης και μια ακόμα βρύση  η λεγόμενη «παλιά βρύση».  Η αρχική της θέση ήταν  στη μέση της κεντρικής πλατείας του χωριού. Αργότερα μετεφέρθη στο κάτω μέρος, όπου και οι περισσότεροι την θυμόμαστε, εκεί που σήμερα αρχίζει ο χώρος του σιντριβανιού και σε χαμηλότερο επίπεδο από εκείνο της πλατείας. Αυτή η βρύση  έπαιρνε νερό από μια στέρνα με πηγή πιο πάνω, που βρισκόταν δίπλα  από το σπίτι του Γιάννη του Γκίκα  (Μπέλου). Οι άλλες τέσσερες  βρύσες έπαιρναν νερό από την στέρνα, που βρισκόταν στο σημείο που σήμερα είναι οι υπόγειες δεξαμενές. Από την στέρνα έφευγε ένας κεντρικός σωλήνας  και έκανε την διακλάδωση για τις δύο βρύσες πριν το τότε σπίτι των Αριστείδη και Χαράλαμπου Δήμα. Στην είσοδο του σωλήνα έβαζαν μαλλιά για να γίνει κατά κάποιο τρόπο το φιλτράρισμα και να μην εισέρχονται ξένα αντικείμενα  στο δίκτυο. Όλες οι βρύσες είχαν πάντα τρεχούμενο νερό, χωρίς διακόπτες, που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι για την λάτρα τους και για ποτίσματα με σειρά, όπως θα δούμε και από τα πρακτικά της κοινότητας.

   Οι γραφικές εικόνες και οι ειδυλλιακές σκηνές στις πετρόκτιστες αυτές βρύσες  άρχισαν να σβήνουν σιγά σιγά απ’ τη μνήμη,  στων δεκαετιών το διάβα, με τον συνεχή εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη του χωριού, που οδήγησε στην κατεδάφιση του παλιού συστήματος ύδρευσης. Δυστυχώς προς το παρόν δεν βρέθηκαν φωτογραφίες από τον όμορφο και σκληρό εκείνο κόσμο . Μακάρι κάποιος χωριανός να έχει στην προσωπική του συλλογή τέτοια πολύτιμα στοιχεία για να κάνει κοινωνούς και τους νεώτερους Κλενιάτες. Η ανάπτυξη βέβαια δημιούργησε και μεγαλύτερες απαιτήσεις για νερό. Το χωριό πλέον ενισχύεται με νερό το καλοκαίρι από τις γεωτρήσεις του Ξερόκαμπου.   Μία εικόνα για το πώς γινόταν η διαχείριση του νερού από τις πιο πάνω κοινοτικές βρύσες, παίρνουμε από τις αποφάσεις που έπαιρνε η κοινότητα την δεκαετία του 20. Τα τέσσερα πρακτικά που δημοσιεύουμε (με την κατά το δυνατόν σχετική αποδελτίωση, που παρέχουν και το επίσημο λεξιλόγιο της εποχής)  είναι αρκετά κατατοπιστικά.

 

Πραξις 174

Το κοινοτικό Συμβούλιον της κοινότητας κλένιας συγκείμενο εκ των κατωθι αναφερομένων αυτού μελών συνελθέν σήμερον τήν 30 Μαρτίου 1927 ημεραν κυριακήν και ώραν 6.μ.μ.εν τω ενταυθα κοιντ. κατάστημα και υπό τήν προεδρείαν του κου προέδρου Θωμά Γ Δήμα συνεπεία της υπ αριθ’ 204  προσκλησεώς  του κοινοποιθείσης νομίμως και εμπροθέσμως εις ένα έκαστον των κοιντ. Συμβούλων προς συζητησιν  και επιληφθέν του κάτωθι αναφερομενου  θέματος.

Α) Περί υποβολής φορολογίας εις τούς εκ των διαφόρων κρηνών  της κοινοτητός μας (κάτοικοι) ποτίζοντες διάφορα οπωρικα (λαχανόκηπους)

                    Το σώμα συσκεφθεν ομοφώνως

                           Αποφαίνεται

..........

Εγκρίνει την άνω φορολογία ταύτην υπό τους εξής όρους

Λόγω του ότι εν τη κοινοτητα μας υπάρχει ρέον υδωρ εις τας 3  βρύσεας ήτοι Πλάκας Αγ Γεωργ. και όπισθεν βρυση (Μαγούλα) έχει κατανεμιθη εις άπαντας τους κατοίκους εξ ίσου δια το πότισμα των οπορικών λαχανικών. Και επειδή υπάρχει μεγίστη ανάγκη επιδιορθώσεως των κρηνών και πολλα εκ των κατοίκων εγείρονται παράπονα επιβάλλει φόρον εις τούς ποτίζοντας τους λαχανόκηπους από τον μήνα Μαρτιου (διαγράφονται 4 λέξεις) ετήσιον Δρχ εις εν έκαστον ποτίζοντα Δρχ Εκατόν  αριθ (1000) και απαγορεύει εις πάντα να μεταφέρει δια δοχείων υδωρ  και να μεταχειρίζονται τούτο προς ποτισμόν του περιβολίου εκ των άνω κρηνών.Επιτρέπεται μονον να μεταφέρη ύδωρ εκ των ανω κρηνών και να χρησιμοποιή τούτο  για την πλύσιν  κρασοβαρελίων ρέντισμα αμπελων λινών δια την οικιακή χρήσιν προς πλυσιν και ποσιν  Ανθρωπων και ζώων αναλωθεί και φυτωρείων καπνού και δια σφουγγαρίσματα. Επισης  απαγορεύεται να λαμβάνωσιν  ύδωρ εκ των ανω κρηνών οι κατασκευαζοντες πληνθρους οι  οικοδομούντες οικίας εκτός εάν τούτο συμπίπτη κατά την ημέρα της σειράς να ποτίζη. Απαντες οι έχωντες ανάγκη ταυτην  θα λαμβάνουν υδωρ εκ τής κατω  βρύσεως της Παλαιάς αφιεμένης ελευθέρας εις άπαντας τους κατοίκους δια τας ανω  αναφερωμενας ανάγκας.Η Σειρά και διαρκεια του ποτίσματος ενός εκάστου καθορίζεται παρά του κοιντ. Συμβουλίου ειδοποιών ένα έκαστον δια του κοιν.κλητηρος υδρονομέος μη υπάρχοντος ήδη. Πας δε όστις δεν θέλει συμμορφωθη υπό τους άνω όρους υποβάλεται εις προστιμον Δρχ.1000 άτινα  θα κατατίθενται υπέρ του κοιντ.Ταμείου. Οι εν τω  το κάτω βρύσες ποτίζοντες αφορολογητως  είναι οι εξής. Ανδρ.Μπακλωρης. Γ Σ Μπακλωρης Χρ Ι Ρεκλείτης Π Γ Ρεκλειτης. Δ. Καρακώστας Δ. Παπαθανασίου Θ Δήμας Δ Ν Κορδώσης Κ Μαυραγάνης Σταυρ. Γ Δημας Μιχ Σκούρτης Γκικας Σκουρτης Νικολ. Μπαλής Δ Σ Μπαλής Π Λ Σκούρτης Θωμας Ν Καλαράς  Σ Γ Κορδώσης Η ανω φορολογία θα είνε δια εν έτος

Εγένετο αναγνωσθείσα  εις υπηκοον παντων υπογράφεται

 ο Πρόεδρος                                                                                               Τα μέλη

Το Κοινοτ. Συμβούλιο της κοινοτ. κλένιας συγκείμενον εκ των κάτωθι αναφερομένων μελών αυτού νομιμον αποτελεί την απαρτίαν συνελθών σήμερον την 15 Ιανουαρ. 1928 ημέραν Κυριακή και ώρα 12 π μ. εν τω ενταυθα κοινοτ. καταστηματι υπο  την προεδρεία του κου  Προέδρου Ν  Ζεμπερλίγγου συνεπεία της υπ αριθ’ 439 προσκλήσεώς  του κοινοποιηθείσης νομίμως και  εμπροθέσμως εις ένα έκαστον των κοινοτ.συμβούλων  προς συζήτησην και επιψήφησιν των  κάτωθι θεμάτων

…………………………………………………………………………………………………………..                 

                                                                    Πράξις 6

Είτα ο Πρόεδρος εισηγείται το δεύτερο θέμα περί ορισμού επιτροπής δια την συσκευήν των βρυσών Αγίου Γεωργίου και πίσω βρύσες  η Μαγουλα. Το Σώμα ακούσαν την Προτασιν του Προεδρου

                                                                       Αποφαίνεται

Επειδή  αι ανω κρήναι έχουν καταστή σχεδόν συλλογή δυσοσμίας εγκρίνομεν  οπως διορισθή επιτροπή δια την βρύσην Αγ. Γεωργίου διορίζομεν τους εξής Παναγ.Δ Κορδώση Γκίκαν Σκούρτην  Δημ Ν Κορδώσην Δημ Π Γκικα και Ιωαν Κ Κορδωσην και Θωμάν Γ Δήμαν Κοιν.συμβουλον όπως προβούν εις την επιδιόρθωση της ανω βρυσεως ινα αποφυγή η δυσοσμία καθότι  εξ  αυτής απειλήται η υγεία   των κατοίκων. Απαντα υλικά  ήτοι άμμο πέτρα ή χαλίκη υποχρεούνται  να τα  φέρουν οι κάτοικοι οι υδρευόμενοι εκ των άνω  βρυσών εκτός του τσιμέντου ασβέστου η εργασία μαστόρου ως τεχνήτου τα οποία θα πληρώνονται εκ της πιστόσεως την οποία εγκρίνη το κοινοτικό Συμβούλιο εκ δρ.  έξ χιλιάδων αριθ (6000 ανασυρομενα εκ του κοινοτικού ταμείου δυνάμει αποδείξεων επιτροπης πιστοθέντα  εν τω προϋπολογισμώ κεφ αρθ εν έτη 1927 η προσοπική εργασία καθορισθήσετε εκ της επιτροπής εις άπαντας τους υδρευομένους εξ ίσου. Οι αρνηθέντες  θα υποστούν τας συνεποίας του νόμου.Δια δε την πίσο βρύση Μαγούλα εγκρίνη πίστοσιν 12.000 δώδεκα χιλιαδας δραχμών λόγω των πολύ περισοτέρων αναγκών  αυτής καί διά τήν κατασκευήν υποστέγου προς πληντήριο οριζόμεν επιτροπή τους εξής. Πρώτον Γεώρ. Καλαράν κοιν. Σύμβουλον Θωμαν Σιαπκαράν  Κώστα Κοντογιάννη Χρήστον Μπαλήν Ευάγγελον Μπακλώρην και  ή Σταύρον Δήμαν εντέλεττε η επιτροπή όπως προβή εις τον καθορισμόν της προσωπικής εργασίας εξ ίσου εις έναν έκαστον οικογενειάρχην υδρεύοντα εκ της άνω βρύσης δεδομένου απαντα τα υλικά ήτοι άμο πέτρα χώμα χαλίκη και επιπέδωσις θα εκτελεσθώσι δια προσωπικής εργασίας εκτός τσιμέντων ασβέστου ξυλίας ή κεράμων άτινα  θα πληρωθώσι  εκ  τών δώδεκα χιλαδων καθώς και η τεχνική εργασία

Εντέλετε ο Κ Πρόεδρος όπως ενεργήση το ταχύτερον και αποσύρει  τού κοιν. ταμίου το άνω ποσόν ανερχόμενον εις 18000 δεκαοκτό  χιλιάδας δρα και δει ως απαρετητον την έγκρισιν του κ. Νομάρχου ινα ούτως κατωρθωθεί δυνατή  η έναρξις της ως άνω εργασίας διά δέ τας άλλας δύο βρύσας επιφυλάσετε το κοιν Συμβουλιο  όπως ενεργήσει εν  καιρό εγένετο αναγνώσθησαν τα πρακτικά και υπογραφονται παρ’ άπαντων

Ο Πρόεδρος                                                                      Τα Μέλη

 

Το  Κοινοτικόν Συμβούλιον της Κοινότητος Κλένιας (του τέως Δήμου Κλεωνών) συγκείμενον  εκ των  υπογεγραμμένων αυτού μελών συνελθόν εις Συνεδρίασιν εντός του Κοινοτικού Καταστήματος σήμερον την εικοστήν πέμπτην του μηνός  Οκτωβρίου του 1928 έτους ημέραν της εβδομάδος Πέμπτη και ώραν 7ην μ.μ. κατόπιν προσκλήσεως του κ. Προέδρου αυτού Θ.Δήμα κοινοποιηθείσης ταύτης νομίμως και εμπροθέσμως εις ένα έκαστον των Κοινοτικών Συμβούλων προς συζήτησιν και ψήφισιν του κατώτερου θέματος.

………………………………………………………………………………………………………..

 Πράξις 49- θέμα Είτα ο κ. πρόεδρος εισηγείται το θέμα “περί  να κληθή εμπειροτέχνης και εκφέρη την έκθεση του περί κατασκευής των κρηνών  ως η υπ αριθ’ 906/6-2-28  Δ/γη του Κ.Νομάχου Aρ/θειας Το Σώμα συσσκεφθέν και αναγνώσαν την μνησθείσαν Δ/γην,

                                               αποφαίνεται

Εξουσιοδοτεί τον κ. πρόεδρο αυτού  όπως καλέση ειδικόν μηχανικόν ή εμπειροτέχνην και εκφέρει την έκθεσιν  του περί του απαιτουμένου χρηματικού ποσού προκειμένου ίνα κατασκευασθώσιν  αι οι τρείς κρήναι της Κοινότητός μας αποσύρρη δε εκ του Κοινοτικού ημών ταμείου εν Κορίνθω το ποσό των δραχμών δέκα οκτώ χιλιάδων αριθ. 18.000 αναγραφέντων  εις την στήλην των εξόδων του προϋπολογισμού της κοινότητας ημών του Οικον. έτους  1928-29 κα εκ του  κεφάλ. Ε! άρθρο. 1 (α)  επί αποδόσει λογαριασμού εις το Κοινοτικόν Συμβούλιον.

 

       Πράξις 76

Εν Κλένια σήμερον την 2αν του μηνός Ιουνίου του έτους 1929 ημέραν Κυριακήν και ώραν 8ην μ.μ. Το Κοινοτικόν Συμβούλιον της Κοινότητας Κλένιας του τέως δήμου Κλεωνών συγκείμενον εκ των υπογεγραμμένων μελών συνελθόν εντός του Κοινοτικού Καταστήματος εις Συνεδρίασιν κατόπιν προσκλήσεως του κ.Προέδρου αυτού Θ.Δήμα υπ αριθ.   ε.ε. κοινοποιηθείσης ταύτης νομίμως και εμπροθέσμως εις ένα έκαστον

Κοινοτικόν Σύμβουλον πρός συζήτησιν και ψήφισιν του εξής θέματος “περί διανομής τών πηγαίων υδάτων εις κατοίκους ημών αναλόγως των υδρευομένων εξ εκάστης Κρήνης”

    Ο κ. πρόεδρος λαβών το λόγο ανέπτυξε τον σκοπόν της παρούσης συνεδριάσεως ειπών ότι: Ως είναι γνωστόν το υδρεύων ύδωρ της μεγάλης πηγής πλάκας άπαντας τους κατοίκους, έχει διανεμηθεί εις τρεις κρήνας της Κοινότητας εξ ίσου.

     Επειδή όμως τότε τό  χωρίο μας ήτο μικρόν και η κάθε κρήνη είχε κανοσθή να υδρεύη τόσας οικογενείας των κατοίκων όσας και η ετέρα τοιαύτη καθώς και η τρίτη κρήνη υδρεύουσι, και λόγω του ότι σήμερον επλήθυνον αι οικογένειαι των κατοίκων μας, αίτινες επεκταθήσαν εις ένα σημείο ή μάλλον περισσότεραι οικογένειαι αίτινες υδρεύονται και ποτίζουν τους λαχανόκηπους από μία μόνο κρήνη μη δυνάμενη αύτη να ικανοποιήση τους εις το διπλάσιον περίπου ανερχομένας οικογενείας και κήπους και δια τούτο καθημερινώς διενεργούνται δυσχέρειαι και πάμπολλα μάγγανα μεταξύ κατοίκων σχετικώς δια μη ύδρευσιν, ορθών φρονώ όπως λάβωμεν πρόνοια προς διανομή ύδατος αναλόγως εις έκαστην κρήνη και σχετικώς προς τους ούς  κατοίκους εκάστη υδρεύει ήτοι διασαφέστερον όταν η κρήνη  α΄ έχει π.χ.  20 οικογενείας ως εμφαίνηται τούτο εκ των καταστάσεων  των κρηνών  ημών η δε β΄ τοιαύτη έχει 40 οικογενείας τότε η β΄κρήνη πρέπει να έχει ή να ρέη εκ του σωλήνος της διπλάσιον ύδωρ της α΄κρήνης και ούτω πώς θα παύσουν να μαλώνουν οι κάτοικοι ημών οίτινες ως αποδεικνύεται πασιφανέστατα θα υδρεύονται ούτω εξ ισου.

 Το Σώμα σκεφθέν καλώς και ακούσαν την  πρότασιν του κ. Προέδρου

                                                αποφαίνεται

Αναβάλλει τη συζήτησιν και ψήφισιν του ανωτέρω θέματος ίνα το Σώμα σκεφθή καλώς επ’ αυτού και λίαν  συντόμως θέλει καλέση ο κ. πρόεδρος δια σχετικής προσκλήσεώς του το Σώμα

……………………………………………………………………………………………………….

Ο Πρόεδρος                                                                                Τα Μέλη