Ο Ξερόκαμπος μέχρι και την δεκαετία του 60 είχε σήμα κατατεθέν τις γκορτσιές, επειδή το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της γκορτσιάς είναι η ανθεκτικότητά της. Ως άγριο δέντρο προσαρμοσμένο σε μεσογειακά περιβάλλοντα, αντέχει στην ξηρασία καλύτερα από τα περισσότερα καλλιεργούμενα οπωροφόρα. Ευδοκιμεί σε φτωχά, ασβεστολιθικά και πετρώδη εδάφη όπου λίγα άλλα δέντρα μπορούν να ευημερήσουν. Έτσι ο Ξερόκαμπος ήταν ένας ιδανικός τόπος για την ανάπτυξη και την εξάπλωσή της.
Τα οφέλη της γκορτσιάς πολλαπλά. Κατ’ αρχάς η συμβολή της στη βιοποικιλότητα και στα οικοσυστήματα. Χάρη στην πρώιμη ανθοφορία της την άνοιξη, προσφέρει από τα πρώτα πλούσια γεύματα γύρης και νέκταρ στους επικοντιστές (μέλισσες, κ.ά.). Θεωρείται μάλιστα εξαιρετικό μελισσοκομικό φυτό, που βοηθά τις μέλισσες να ξεκινήσουν δυναμικά τη σεζόν.
Επιπλέον, η γκορτσιά έχει πολύ σκληρό ξύλο, για πολλαπλές πρακτικές χρήσεις. Είναι κατάλληλο για ξυλογλυπτική, ιδανικό για εργαλεία και λεπτές ξύλινες κατασκευές χειροτεχνίας, ενώ το κάψιμο – παράγει δυνατή και σταθερή φλόγα. Στην παράδοση, τα άνθη χρησιμοποιούνταν διακοσμητικά. Στη λαϊκή ιατρική, φύλλα, φλοιός και καρπός χρησιμοποιούνταν ως ήπια στυπτικά και αντιδιαρροϊκά και ως βοτανοθεραπεία (τσάγια, καταπλάσματα) Η γκορτσιά ήταν ένα από τα «φαρμακευτικά δέντρα» που υπήρχαν σχεδόν σε κάθε αγροικία.
Ακόμη αυτή η εξαιρετική αντοχή κάνει τη γκορτσιά πολύτιμη ως υποκείμενο για τον εμβολιασμό πολλών ποικιλιών ήμερης αχλαδιάς.
Τέλος η ανθεκτικότητά της σε δύσκολα εδάφη, ξηρασία και έντομα την έκανε ιδανική για φυσικούς φράχτες, περιβόλια. Οι αγρότες συνήθιζαν να αφήνουν γκορτσιές στα όρια των χωραφιών τους, τόσο για φυσικούς φράχτες όσο και για την πολύτιμη σκιά τους για τα κοπάδια. Τα αγκαθωτά κλαδιά της γκορτσιάς συχνά κόβονταν και χρησιμοποιούνταν για πρόχειρους φράχτες (π.χ. για τη στρούγκα κατά το άρμεγμα) ή στοιβάζονταν στα όρια ως σημάδια οικοπέδων.
Και καταλήγουμε στους καρπούς. Μικροί σφαιρικοί με διάμετρο 2-3 εκ. Πράσινοι στυφοί όταν είναι άγουροι, κιτρινοκάστανοι όταν ωριμάσουν. Πολύ ξινοί και δύσπεπτοι ωμοί λόγω οργανικών οξέων & τανινών, αλλά τρώγονται μετά από υπερωρίμανση. Περιέχει μηλικό, κιτρικό, οξύ, πηκτίνη, αμυγδαλίνη, βιταμίνη.
Οι καρποί είναι βρώσιμοι ειδικά σε περιόδους έλλειψης (νωποί πολύ ώριμοι ή αποξηραμένοι). Παραδοσιακά παραγόμενα προϊόντα: πετιμέζι από γκόρτσα, γλυκό του κουταλιού, λικέρ, μουστόπιτες,. Σήμερα αυτές οι χρήσεις επιβιώνουν σε μικρή κλίμακα, σε κάποιες περιοχές ως τοπικές σπεσιαλιτέ.
Κτηνοτροφικά, οι καρποί είχαν αξία κυρίως ως ζωοτροφή για χοίρους . Σε πολλές περιοχές , τα ώριμα γκόρτσα μαζεύονταν και ταΐζονταν στους χοίρους το φθινόπωρο, ενισχύοντας το διαιτολόγιό τους όταν άλλα φυσικά βοσκήματα ήταν λιγοστά. Γενικότερα στα χωριά, οι μικροί αυτοί σκληροί καρποί θεωρούνταν «εξαιρετικό φαΐ για τους χοίρους», σε μια εποχή που δεν υπήρχαν εμπορικές ζωοτροφές.
Υπάρχει όμως και καταγραφή ότι στην αρχαιότητα οι Αργείοι χρησιμοποιούσαν τα γκόρτσα αντί για ψωμί στις δύσκολες περιόδους, όπως ακριβώς οι Αρκάδες έτρωγαν βαλανίδια σε εποχές έλλειψης σιτηρών.
Συνοψίζοντας.
Οι γκορτσιές ήταν κάποτε πολύτιμο στοιχείο της ελληνικής υπαίθρου. Σήμερα όμως παρατηρείται η σταδιακή απαξίωσή τους και η υποτίμηση του ρόλου τους.
Στην διατροφή των ανθρώπων είχε ρόλο ασφαλείας .Σε δύσκολες ιστορικές περιόδους όταν άλλες τροφές σπάνιζαν ,τα άγρια αχλάδια (γκόρτσα) στήριξαν τον πληθυσμό .Είναι χαρακτηριστικό ότι οι αγρότες παλαιότερα μάζευαν τα μικροσκοπικά αυτά φρούτα το φθινόπωρο τα άφηνα να ωριμάσουν και τα κατανάλωναν τον χειμώνα είτε νωπά (όταν είχαν πλέον μαλακώσει) είτε αποξηραμένα σαν αποθηκευμένα.
Στη σύγχρονη εποχή, οι ρόλοι αυτοί της γκορτσιάς εκλείψει. Οι μεταπολεμικές δεκαετίες έφεραν τον εκσυγχρονισμό της γεωργίας, την εντατικοποίηση των καλλιεργειών και την εγκατάλειψη πολλών παραδοσιακών πρακτικών. Η γκορτσιά, που άλλοτε φυτευόταν ή διατηρούνταν στα χωράφια ως χρήσιμο δέντρο, αντιμετωπίστηκε πλέον ως «άχρηστο αγριόδεντρο». Πολλές γκορτσιές κόπηκαν κατά τη δημιουργία μεγαλύτερων ενιαίων αγροτεμαχίων, καθώς θεωρούνταν εμπόδιο στη μηχανοποίηση (τα τρακτέρ και οι θεριστικές μηχανές απαιτούν ανοικτούς χώρους χωρίς δέντρα στα μέσα των χωραφιών). Επίσης, η εισαγωγή ετοίμων δένδρων από τα φυτώρια σήμαινε ότι δεν χρειαζόταν πλέον , η χρήση της γκορτσιάς ως υποκείμενο εμβολιασμού σε αχλαδιά. Σήμερα δεν έχει ουσιαστικά καμία καλλιεργητική αξία.
Παράλληλα, οι διατροφικές συνήθειες και ανάγκες άλλαξαν ριζικά. Οι αγρότες δεν χρειάζεται πια να βασίζονται σε άγριους καρπούς για επιβίωση. Υπάρχει αφθονία από καλλιεργημένα φρούτα, εμπορικές τροφές και ζωοτροφές. Έτσι, η πρακτική του να μαζεύει κανείς γκόρτσα από τη φύση έχει εκλείψει σχεδόν εντελώς.
Η κοινωνική και γεωργική απαξίωση της γκορτσιάς αντικατοπτρίζει την ευρύτερη αλλαγή στον τρόπο ζωής. Από τις μικρές αγροτικές κοινότητες που αξιοποιούσαν καθετί άγριο, περάσαμε σε έναν αγροδιατροφικό τομέα που στηρίζεται μόνο σε καλλιεργούμενους, εμπορικούς πόρους. Η γκορτσιά από βασικό στοιχείο των αγρών έγινε “ξεχασμένο” αγριόδεντρο, του οποίου την αξία προσπαθούμε πλέον να θυμηθούμε εκ των υστέρων, στο πλαίσιο της αναζήτησης για βιώσιμες και παραδοσιακές πρακτικές.
Αιτία και κίνητρο για να ερευνήσουμε και να μάθουμε λίγα πράγματα για το δένδρο που αφθονούσε στην περιοχή μας ήταν η παρακάτω απόφαση της Κοινότητας Κλένιας που δείχνει το ενδιαφέρον και την αξία που είχε τότε η γκορτσιά και οι καρποί της, που όπως φαίνεται ωρίμαζαν κατά τους μήνες Σεπτέμβριο με Οκτώβριο.
Τα οφέλη της γκορτσιάς πολλαπλά. Κατ’ αρχάς η συμβολή της στη βιοποικιλότητα και στα οικοσυστήματα. Χάρη στην πρώιμη ανθοφορία της την άνοιξη, προσφέρει από τα πρώτα πλούσια γεύματα γύρης και νέκταρ στους επικοντιστές (μέλισσες, κ.ά.). Θεωρείται μάλιστα εξαιρετικό μελισσοκομικό φυτό, που βοηθά τις μέλισσες να ξεκινήσουν δυναμικά τη σεζόν.
Επιπλέον, η γκορτσιά έχει πολύ σκληρό ξύλο, για πολλαπλές πρακτικές χρήσεις. Είναι κατάλληλο για ξυλογλυπτική, ιδανικό για εργαλεία και λεπτές ξύλινες κατασκευές χειροτεχνίας, ενώ το κάψιμο – παράγει δυνατή και σταθερή φλόγα. Στην παράδοση, τα άνθη χρησιμοποιούνταν διακοσμητικά. Στη λαϊκή ιατρική, φύλλα, φλοιός και καρπός χρησιμοποιούνταν ως ήπια στυπτικά και αντιδιαρροϊκά και ως βοτανοθεραπεία (τσάγια, καταπλάσματα) Η γκορτσιά ήταν ένα από τα «φαρμακευτικά δέντρα» που υπήρχαν σχεδόν σε κάθε αγροικία.
Ακόμη αυτή η εξαιρετική αντοχή κάνει τη γκορτσιά πολύτιμη ως υποκείμενο για τον εμβολιασμό πολλών ποικιλιών ήμερης αχλαδιάς.
Τέλος η ανθεκτικότητά της σε δύσκολα εδάφη, ξηρασία και έντομα την έκανε ιδανική για φυσικούς φράχτες, περιβόλια. Οι αγρότες συνήθιζαν να αφήνουν γκορτσιές στα όρια των χωραφιών τους, τόσο για φυσικούς φράχτες όσο και για την πολύτιμη σκιά τους για τα κοπάδια. Τα αγκαθωτά κλαδιά της γκορτσιάς συχνά κόβονταν και χρησιμοποιούνταν για πρόχειρους φράχτες (π.χ. για τη στρούγκα κατά το άρμεγμα) ή στοιβάζονταν στα όρια ως σημάδια οικοπέδων.
Και καταλήγουμε στους καρπούς. Μικροί σφαιρικοί με διάμετρο 2-3 εκ. Πράσινοι στυφοί όταν είναι άγουροι, κιτρινοκάστανοι όταν ωριμάσουν. Πολύ ξινοί και δύσπεπτοι ωμοί λόγω οργανικών οξέων & τανινών, αλλά τρώγονται μετά από υπερωρίμανση. Περιέχει μηλικό, κιτρικό, οξύ, πηκτίνη, αμυγδαλίνη, βιταμίνη.
Οι καρποί είναι βρώσιμοι ειδικά σε περιόδους έλλειψης (νωποί πολύ ώριμοι ή αποξηραμένοι). Παραδοσιακά παραγόμενα προϊόντα: πετιμέζι από γκόρτσα, γλυκό του κουταλιού, λικέρ, μουστόπιτες,. Σήμερα αυτές οι χρήσεις επιβιώνουν σε μικρή κλίμακα, σε κάποιες περιοχές ως τοπικές σπεσιαλιτέ.
Κτηνοτροφικά, οι καρποί είχαν αξία κυρίως ως ζωοτροφή για χοίρους . Σε πολλές περιοχές , τα ώριμα γκόρτσα μαζεύονταν και ταΐζονταν στους χοίρους το φθινόπωρο, ενισχύοντας το διαιτολόγιό τους όταν άλλα φυσικά βοσκήματα ήταν λιγοστά. Γενικότερα στα χωριά, οι μικροί αυτοί σκληροί καρποί θεωρούνταν «εξαιρετικό φαΐ για τους χοίρους», σε μια εποχή που δεν υπήρχαν εμπορικές ζωοτροφές.
Υπάρχει όμως και καταγραφή ότι στην αρχαιότητα οι Αργείοι χρησιμοποιούσαν τα γκόρτσα αντί για ψωμί στις δύσκολες περιόδους, όπως ακριβώς οι Αρκάδες έτρωγαν βαλανίδια σε εποχές έλλειψης σιτηρών.
Συνοψίζοντας.
Οι γκορτσιές ήταν κάποτε πολύτιμο στοιχείο της ελληνικής υπαίθρου. Σήμερα όμως παρατηρείται η σταδιακή απαξίωσή τους και η υποτίμηση του ρόλου τους.
Στην διατροφή των ανθρώπων είχε ρόλο ασφαλείας .Σε δύσκολες ιστορικές περιόδους όταν άλλες τροφές σπάνιζαν ,τα άγρια αχλάδια (γκόρτσα) στήριξαν τον πληθυσμό .Είναι χαρακτηριστικό ότι οι αγρότες παλαιότερα μάζευαν τα μικροσκοπικά αυτά φρούτα το φθινόπωρο τα άφηνα να ωριμάσουν και τα κατανάλωναν τον χειμώνα είτε νωπά (όταν είχαν πλέον μαλακώσει) είτε αποξηραμένα σαν αποθηκευμένα.
Στη σύγχρονη εποχή, οι ρόλοι αυτοί της γκορτσιάς εκλείψει. Οι μεταπολεμικές δεκαετίες έφεραν τον εκσυγχρονισμό της γεωργίας, την εντατικοποίηση των καλλιεργειών και την εγκατάλειψη πολλών παραδοσιακών πρακτικών. Η γκορτσιά, που άλλοτε φυτευόταν ή διατηρούνταν στα χωράφια ως χρήσιμο δέντρο, αντιμετωπίστηκε πλέον ως «άχρηστο αγριόδεντρο». Πολλές γκορτσιές κόπηκαν κατά τη δημιουργία μεγαλύτερων ενιαίων αγροτεμαχίων, καθώς θεωρούνταν εμπόδιο στη μηχανοποίηση (τα τρακτέρ και οι θεριστικές μηχανές απαιτούν ανοικτούς χώρους χωρίς δέντρα στα μέσα των χωραφιών). Επίσης, η εισαγωγή ετοίμων δένδρων από τα φυτώρια σήμαινε ότι δεν χρειαζόταν πλέον , η χρήση της γκορτσιάς ως υποκείμενο εμβολιασμού σε αχλαδιά. Σήμερα δεν έχει ουσιαστικά καμία καλλιεργητική αξία.
Παράλληλα, οι διατροφικές συνήθειες και ανάγκες άλλαξαν ριζικά. Οι αγρότες δεν χρειάζεται πια να βασίζονται σε άγριους καρπούς για επιβίωση. Υπάρχει αφθονία από καλλιεργημένα φρούτα, εμπορικές τροφές και ζωοτροφές. Έτσι, η πρακτική του να μαζεύει κανείς γκόρτσα από τη φύση έχει εκλείψει σχεδόν εντελώς.
Η κοινωνική και γεωργική απαξίωση της γκορτσιάς αντικατοπτρίζει την ευρύτερη αλλαγή στον τρόπο ζωής. Από τις μικρές αγροτικές κοινότητες που αξιοποιούσαν καθετί άγριο, περάσαμε σε έναν αγροδιατροφικό τομέα που στηρίζεται μόνο σε καλλιεργούμενους, εμπορικούς πόρους. Η γκορτσιά από βασικό στοιχείο των αγρών έγινε “ξεχασμένο” αγριόδεντρο, του οποίου την αξία προσπαθούμε πλέον να θυμηθούμε εκ των υστέρων, στο πλαίσιο της αναζήτησης για βιώσιμες και παραδοσιακές πρακτικές.
Αιτία και κίνητρο για να ερευνήσουμε και να μάθουμε λίγα πράγματα για το δένδρο που αφθονούσε στην περιοχή μας ήταν η παρακάτω απόφαση της Κοινότητας Κλένιας που δείχνει το ενδιαφέρον και την αξία που είχε τότε η γκορτσιά και οι καρποί της, που όπως φαίνεται ωρίμαζαν κατά τους μήνες Σεπτέμβριο με Οκτώβριο.
Φωτοαντίγραφα από το Βιβλίο Πρακτικών Κοινότητος Κλένιας; (Γενικά Αρχεία του Κράτους, Τμήμα ΓΑΚ Κορινθίας)
Έτσι παίρνοντας στοιχεία από λογοτεχνικές περιγραφές αναλογιζόμαστε πως ήταν κάποτε μια εποχή που τα γκόρτσα είχαν αξία. Πριν γίνουν απλώς άλλη μια λέξη στο λεξιλόγιο των παλιών, πριν τα ξεχάσει το χώμα και τα σαρώσει ο άνεμος της προόδου. Τότε, στις παρυφές του φθινοπώρου, όταν η γη ευωδίαζε από τα υγρά φύλλα και η πρωινή πάχνη έγλειφε τα χωράφια, τα γκόρτσα κρέμονταν βαριά απ’ τα δέντρα σαν σιωπηλές υποσχέσεις.
Δεν ήταν ταπεινά. Τα γκόρτσα τότε δεν ήταν για πέταμα. Ήταν δώρα. Τα έφερναν απ’ το χωράφι με φροντίδα, τα μοίραζαν στους συγγενείς, τα κρατούσαν για τις γιορτές. Ήταν παρόντα στα πανέρια με τα ξερά σύκα, στις αποθήκες με τα καρύδια, στα υπόγεια δίπλα στο κρασί και το τσίπουρο. Στα χέρια των παλιών, ένα γκόρτσο δεν ήταν καρπός μόνο – ήταν ιστορία, μνήμη, συνέχεια.
Κι ύστερα πέρασαν τα χρόνια. Τα δέντρα ξεχάστηκαν, οι αυλές στρώθηκαν με μπετόν, τα παιδιά σταμάτησαν να ρωτούν τι είναι "εκείνο το πράσινο περίεργο φρούτο". Τα γκόρτσα έμειναν μόνο σε κάποιες παλιές φωτογραφίες και σε κάτι γιαγιάδες που ακόμα φυλάνε ένα δυο δέντρα στην άκρη του περιβολιού.
Όμως για όσους τα πρόλαβαν, για όσους τα μύρισαν και τα γεύτηκαν, τα γκόρτσα θα έχουν πάντα αξία. Γιατί δεν είναι απλώς ένας καρπός – είναι ένας μικρός θησαυρός απ’ τον κόσμο που χάθηκε αθόρυβα, μα ζει ακόμα μέσα στις αναμνήσεις μας.
Πρᾶξις 9.
Ἐν
Κλένια σήμερον τήν 28 τοῦ μηνός Αὐγούστου
1949 ἐτους ἡμέραν τῆς ἐβδομάδος Κυριακήν
καί ὧραν 6 μ.μ. καί ἐν τῷ Κοινοτικῷ
Καταστήματι κατόπιν ἐγγράφου προσκλήσεως
τοῦ προέδρου
γινομένης κατά τούς ὁρισμούς τοῦ ἄρθρου 29 τοῦ Κ... Δ.Κ συνῆλθεν είς συνεδρίασιν το Κ Σ Κλένιας παρόντων τῶν μελών αύτοῦ πρός συζήτησιν καί λῆψιν ἀποφάσεως ἐπί τῶν κάτωθι θεμάτων ἅτινα περιείχοντο καί είς τήν νομίμως κοινοποιηθήσην ὑπ’αριθ 331
γινομένης κατά τούς ὁρισμούς τοῦ ἄρθρου 29 τοῦ Κ... Δ.Κ συνῆλθεν είς συνεδρίασιν το Κ Σ Κλένιας παρόντων τῶν μελών αύτοῦ πρός συζήτησιν καί λῆψιν ἀποφάσεως ἐπί τῶν κάτωθι θεμάτων ἅτινα περιείχοντο καί είς τήν νομίμως κοινοποιηθήσην ὑπ’αριθ 331
επομένη σελίς
πρόσκλησίν
των ἤτοι : Περί ἀπαγορεύσεως βοσκῆς
ἐτεροδημοτῶν
ποιμένων ἐν τῇ θέση Ξερόκαμπος.
ποιμένων ἐν τῇ θέση Ξερόκαμπος.
Έπιτευχθείσης
νομίμου άπαρτίας ὁ Πρόεδρος είσέρχεται
είς τήν συζήτησιν τοῦ άνωτέρῳ θέματος
έκθέτων τά ἑξῆς : Ἐποικειμένης τῆς
ὡριμάνσεως
τῶν άγριαχλαδιὼν <Γκόρτσα>
έν τῆ θέση Ξερόκαμπος τῆς ἡμετέρας
περιφερείας καί πρός προστασίαν τῆς
κτηνοτροφίας τῆς κοινότητός μας
ἀνάγκη
ὅπως ἡ άνωτέρῳ περιοχή ἀπαγορευθῆ
διά έτεροδημότες
ποιμένες κατά τό
διάστημα τῆς ὡριμάνσεως.
Τό Κοινοτικόν Συμβούλιον ἀκούσαν τήν εἰσήγησιν
τοῦ κ. Προέδρου
ἀποφαίνεται
ἀπαγορεύει τήν βοσκήν ἐν τῆ θέση Ξερὀκαμπος τῶν
ἑτεροδημοτῶν ποιμένων κατά τήν περίοδον τῆς ὡριμάνεως
τῶν Γκόρτσων ἤτοι ἀπό 1ην Σ/βρίου 1949 καί συγκεκριμένως
ὑπό τά όρια, βορείως,ἀπό δρόμον Κλένιας-Μονῆς Φανερωμένης
μέχρι τῆς Νοτίων τοιαύτην Κλεισούρας
Ἐγένετο, άπεφασίσθη καί ὑπεγράφη παρά πάντων
τῷ κ Προέδρω ἀνατίθεται ἡ περεταίρῳ ἐνέργεια.
Ὁ Πρόεδρος τά Μέλη
Μπαλής
Έτσι παίρνοντας στοιχεία από λογοτεχνικές περιγραφές αναλογιζόμαστε πως ήταν κάποτε μια εποχή που τα γκόρτσα είχαν αξία. Πριν γίνουν απλώς άλλη μια λέξη στο λεξιλόγιο των παλιών, πριν τα ξεχάσει το χώμα και τα σαρώσει ο άνεμος της προόδου. Τότε, στις παρυφές του φθινοπώρου, όταν η γη ευωδίαζε από τα υγρά φύλλα και η πρωινή πάχνη έγλειφε τα χωράφια, τα γκόρτσα κρέμονταν βαριά απ’ τα δέντρα σαν σιωπηλές υποσχέσεις.
Δεν ήταν ταπεινά. Τα γκόρτσα τότε δεν ήταν για πέταμα. Ήταν δώρα. Τα έφερναν απ’ το χωράφι με φροντίδα, τα μοίραζαν στους συγγενείς, τα κρατούσαν για τις γιορτές. Ήταν παρόντα στα πανέρια με τα ξερά σύκα, στις αποθήκες με τα καρύδια, στα υπόγεια δίπλα στο κρασί και το τσίπουρο. Στα χέρια των παλιών, ένα γκόρτσο δεν ήταν καρπός μόνο – ήταν ιστορία, μνήμη, συνέχεια.
Κι ύστερα πέρασαν τα χρόνια. Τα δέντρα ξεχάστηκαν, οι αυλές στρώθηκαν με μπετόν, τα παιδιά σταμάτησαν να ρωτούν τι είναι "εκείνο το πράσινο περίεργο φρούτο". Τα γκόρτσα έμειναν μόνο σε κάποιες παλιές φωτογραφίες και σε κάτι γιαγιάδες που ακόμα φυλάνε ένα δυο δέντρα στην άκρη του περιβολιού.
Όμως για όσους τα πρόλαβαν, για όσους τα μύρισαν και τα γεύτηκαν, τα γκόρτσα θα έχουν πάντα αξία. Γιατί δεν είναι απλώς ένας καρπός – είναι ένας μικρός θησαυρός απ’ τον κόσμο που χάθηκε αθόρυβα, μα ζει ακόμα μέσα στις αναμνήσεις μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου