Φώτο : Γιώργος Δελής.
Φέτος γιορτάζουμε τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821.Οι εορτασμοί γίνονται με μεγαλοπρέπεια σε όλη την Ελλάδα. Στην περιοχή μας έγιναν πολλές και σπουδαίες μάχες που σημάδεψαν την εξέλιξη του αγώνα των Ελλήνων για την Ελευθερία. Η μάχη του Αγιονορίου ήταν μία από αυτές και έχουν γραφτεί αναλυτικά από τους πρωταγωνιστές και τους ιστορικούς τα διαδραματισθέντα. Εμείς κάνουμε μια περιληπτική περιγραφή των γεγονότων για να θυμηθούμε και να
προβάλουμε την ιστορία της περιοχής μας.
Η μάχη του Αγιονορίου ακολούθησε την μάχη των Δερβενακίων. Διεξήχθη στις 27-28 Ιουλίου 1822. Στην Μάχη αυτή ο Δημήτριος Υψηλάντης, ο Νικηταράς και τα παλικάρια τους ολοκληρώνουν την καταστροφή της στρατιάς του Δράμαλη.
Ο Κολοκοτρώνης σε συμβούλιο των Οπλαρχηγών στον Αϊ Γιώργη της Νεμέας, διέταξε τον Νικηταρά, τον Παπαφλέσσα, τον Παπανίκα, τον Χατζηγιαννάκη, τον Μορτζέλο κ.ά. να καταλάβουν την κλεισούρα του Αγιονορίου. Τον Παναγιώτη Γιατράκο και τον Δημήτρη Τσώκρη να φρουρήσουν την Κλεισούρα του Μπερμπατιού και τον Κολλιόπουλο με τον Πλαπούτα να φρουρήσουν τα Δερβενάκια. Αλλά η κλεισούρα του Μπερμπατιού έμεινε αφύλακτη γιατί εκείνοι που ορίστηκαν να την υπερασπιστούν, έφυγαν για τους Μύλους χωρίς να ειδοποιήσουν τον Κολοκοτρώνη.
Ο Δράμαλης έμαθε ότι η χαράδρα του Μπερμπατιού ήταν αφύλακτη και αποφάσισε να περάσει από αυτήν για να βγει στην οδό του Αγιονορίου και από εκεί, μέσω της Κλένιας, να φτάσει στην Κόρινθο.
Έτσι στις 27 προς 28 Ιουλίου 1822 με 14.000 στρατό πέρασε ανενόχλητος την κλεισούρα του Μπερμπατιού με κατεύθυνση προς το Αγιονόρι. Τα ξημερώματα της 28ης Ιουλίου μεταξύ των υψωμάτων “Ρουμάνια Θανάση” και “Μεγάλο Τραχώνι” όπου βρισκόταν το Στρατιωτικό σώμα των Κορινθίων με αρχηγό τον Καπετάν Γεωργάκη Χελιώτη κτύπησε πρώτος την εμπροσθοφυλακή του Δράμαλη .Ο Χελιώτης αφού αποσύρθηκε με το σώμα του, φρόντισε να ειδοποιήσει τον Νικηταρά ότι οι Τούρκοι πλησιάζουν.
Στην αρχή ο Δράμαλης στράφηκε εναντίον του σώματος του Νικηταρά στον Άγιο Βασίλειο, το οποίο ήταν πιο απομονωμένο και άφησε μικρή δύναμη στον δρόμο του Αγιονορίου για να απασχολεί τους Φλεσσαίους. Οι άνδρες του Νικηταρά υπέστησαν απώλειες και άρχισαν να υποχωρούν προς το Στεφάνι, όπου όμως αντιστάθηκαν αποτελεσματικά, συνεπικουρούμενοι από το σώμα του Νικήτα Φλέσσα.
Εκεί ήταν, ο Νικηταράς, ο Υψηλάντης, ο Παπαφλέσσας, ο αδελφός του Νικήτας Δίκαιος (Φλέσσας), οι κάτοικοι της περιοχής με τον οπλαρχηγό τους Κοντογιάννη, ο Χατζηγιάννης, ο Μαρτεζος Δήμος Ζυγούρας με πολλούς Σοφικήτες, ο Δημήτρης Κριεζής με πέντε Υδραίους πυροβολητές, όπως επίσης και ο Δημήτρης Κυμορφόπουλος με λίγους Δερβενοχωρίτες.
Ο Δράμαλης προσπάθησε να εμψυχώσει τους στρατιώτες του που λιποψυχούσαν .Οι δερβίσηδες έκαναν τις απαραίτητες δεήσεις στον Αλλάχ, αλλά τελικά οι Τούρκοι δείλιασαν, υπόκυψαν και αποδεκατίστηκαν.
Έξι ώρες κράτησε η μάχη στο Αγιονόρι και στο πεδίο της μάχης μετρήθηκαν 1.200 νεκροί Τούρκοι. Όλα τα πολεμοφόδια έμειναν στον τόπο της μάχης.
Φορτία ολόκληρα με κιβώτια γεμάτα χρήματα, τιμαλφή ανεκτίμητης αξίας, σκεύη πολύτιμα και πλούσιος ρουχισμός, βαρύτιμα όπλα έπεσαν στα χέρια των νικητών.200 Τούρκοι αιχμάλωτοι,36 Καμήλες, 800 Αραβικά άλογα, 1.200 μουλάρια φορτωμένα με όπλα, πολεμοφόδια και άλλες αποσκευές του εχθρού ήταν ακόμη μερικά από τα λάφυρα της μάχης.
Οι απώλειες θα ήταν μεγαλύτερες αν οι Έλληνες συνέχιζαν να τους καταδιώκουν αλλά φαίνεται πως θαμπώθηκαν από τα πλούσια λάφυρα και σταμάτησαν. Μόνο ο Νικηταράς με λίγους άνδρες συνέχισε την καταδίωξη, βοηθούμενος από τις γυναίκες του Αγιονορίου οι οποίες πετούσαν πέτρες στους Τούρκους από ψηλά. Έτσι μεγάλος αριθμός των ηττημένων διέφυγε, στην Κορινθία, όπου και πάλι αποκλείστηκαν από τους Έλληνες. Μαζί κατόρθωσε να διαφύγει και ο Δράμαλης που πεζός χωρίς το τουρμπάνι του έφθασε στην Κόρινθο δοξάζοντας τον Αλλάχ που γλύτωσε. Στην Κόρινθο ο Δράμαλης σε άθλια κατάσταση πέθανε από την πίκρα στις 22 Οκτωβρίου 1822.
Το σημαντικότερο όμως κέρδος του Ελληνικού θριάμβου ήταν το τσάκισμα του ηθικού φρονήματος των Τούρκων.
Σήμερα δύο ανδριάντες του Νικηταρά θυμίζουν την νικηφόρα μάχη των ελλήνων. Ένας μεγαλόπρεπος στον λόφο ανατολικά του Χιλιομοδίου και ο άλλος-προτομή στην νότια είσοδο της Κλεισούρας στην διασταύρωση του δρόμου Αγιονορίου και Στεφανίου.
Πολλά στοιχεία αναλυτικά για την μάχη του Αγιονορίου αναφέρονται και στον ιστότοπο του Μορφωτικού και Εκπολιτιστικού Συλλόγου Στεφανίου. https://stephanion.gr/epanastasi.htm
Σημερινή άποψη βόρειας εισόδου της Κλεισούρας από τον Ξερόκαμπο.
Ένας δρόμος...μια ρεματιά. Η καταστροφή προδιαγραμμένη.
